Одағай сөз, қаратпа сөз

8-сынып.Қазақ тілі.
Сөйлемнің айтылу мақсатына қарай түрлері.

І нұсқа.

1. Сөйлемнің айтылу мақсатына қарай бөлінетін түрін көрсетіңіз.
А) Жақты сөйлем в) Толымды сөйлем с) Сұраулы сөйлем д) Жайылма е)
Құрмалас
2. Сұрулы сөйлемді табыңыз.
А) Кейбіреулер түк істемей-ақ болдырып отырады. В) Сен менен аулақ жүр
с) Таң қараңғысынан тұру Дәметкеннің өмірлік дағдысына айналған еді. д)
Немене, бізді ақшасы жоқ кедей деп естіп пе едіңіз е) Білімдідіен
шыққан сөз талаптыға болсын кез
3. Лепті сөйлемді табыңыз.
А) Пай, пай, мына аттың жорғасын-ай. В) Білім-адамның қанаты. С)
Кімдер таратып, насихаттайды. Д) Қарлығаш, не сонда, жалғыз жатпақ па
иесіз үйде е) Айналайын, жастық уақытты босқа өткізбе.
4. Қуану, ренжу,аяу, кекету мақсатында айтылатын сөйлем түрін көрсетіңіз.
А) Хабарлы в) Сұраулы с) Лепті д) Бұйрықты е) Жетек сұрақты
сұраулы сөйлем.
5. Бұйрықты сөйлемді табыңыз.
А) Несі тамаша в) Тарыңнан титтей берші с) Қар жауды д) Ойбай-ай
,қалай өзгерген
Е) Дүние қандай сәнді
6. Бұйрықты сөйлем дегеніміз не?
А) Өкіну, қорқу, жирену, кекету мақсатында айтылатын сөйлем в) Дауыс
ырғағының бәсеңдеу сазбен айтылатын сөйлем с) Біреуге бұйыру не талап ету
мақсатында айтылатын сөйлем. Д) Тек талап қою мақсатында айтылатын сөйлем
. е) Сөйлемнің соңында нүкте қойылатын сөйлем.
7. Одағай сөз қатысқан лепті сөйлемді көрсетіңіз.
А) Ойпырым-ай, балаңның мінезі қандай жаман еді. в) Көрсетпе көз жасыңды
с) Жүр, жарысайық. Д) балам, жөніңді айтшы е) Амал нешік, пешенеме
жазғаны осы болды.
8. Хабарлы сөйлемді табыңыз.
А) Быжырлаған құрт-құмырсқа в) Қап, бар дауысыңмен айқайласаң ғой с)
Болжалдық сан есімнің жасалуы қандай д) Былтырғы киіміңді ки е)
Барымталасу үшін күш керек
9. Бұйрықты сөйлемді табыңыз
А) Табиғат қандай тамаша в) Ол қандай машина айдайды с) Қандай сөз
сұрау есімдігіі емес д) Қандай болса да табыңдар е) Соны да
әлдеқандай етті.
10. Сұрулы сөйлемді табыңыз.
А) Оны ешкіммен сөйлеткіз( бе) в) Жігіттің қолы аттың тізгініне
жабысты(ма)
с) Оқушылар саны жиырма бес екен д) Күн ұясына батуға таянды е)
Өткен жылғы молшылықты ұмыт( па)
11. Лепті сөйлемді табыңыз
А) Мына көгалға бауырыңды төсеп жатсаң в) Зәуре оны ұқпайды с) Бәтір-
ай, сұмдық болмаса игі еді д) Қарағым, мына баланы риза қылшы е)
Мүмкін, күн ашылар.
12. Негізгі сұрақ арқылы жасалған сұраулы сөйлем қайсы?
А) Аттылар ше? В) Ол қашан көрсең қуанышты жүреді с) Әттең, тонның
келтесі-ай
Д) Атырауға қашан аттанады? Е) Сол жердікі?
13. Кейде тыныс белгісі қабаттаса қойылатын сөйлемді көрсетіңіз
А) Хабарлы в) Сұраулы с) Лепті д) Бұйрықты е) Жетек сұрақты
сұраулы сөйлем
14. Мына хабарлы сөйлем қандай мақсатта айтылған? Ойпаттар дегдіп, қыраттар
кебе бастады.
А) хабарлау в) баяндау с) суреттеу д) талап ету е) бұйыру
15. Етістік формалары арқылы жасалған лепті сөйлемді көрсетіңіз.
А) Аты ат-ақ екен! в) Үйіңе бара ғой! с) Ол жетіп келмесі бар ма! Д)
Жанып тұрған от! Е) Жеңіс келді! Жеңіс келді!
Жауаптары:
1 |2 |3 |4 |5 |6 |7 |8 |9 |10 |11 |12 |13 |14 |15 | |с |д |а |с |в |с |а |е
|д |в |с |д |с |с |с | |

8-сынып.Қазақ тілі.
Сөйлемнің айтылу мақсатына қарай түрлері.
ІІ нұсқа.
1.Қазақ тілінде сөйлем айтылу мақсатына қарай неше түрге бөлінеді?
А) 5 в) 6 с) 7 д) 4 е) 2
2. Бұйрықты сөйлемді табыңыз.
А) Егіс көлемін ұлғайт в) Тілі қандай с) Сен енді бала емессің д) Ал
Жамал ше
е) Бұл- тарихи жер
3. Хабарлы сөйлем дегеніміз не?
А) айтушының түрлі көңіл-күйін білдіру мақсатымен айтылған сөйлем. В)
Сұрай айтылған сөйлем с) Бір ойды хабарлау, баяндау мақсатымен
айтылған сөйлем. Д) Бір нәрсені талап ету мақсатымен айтылған сөйлем д)
Шартты райға- шы-ші жұрнағының жалғануы арқылы жасалған сөйлем.
4. Сұраулы сөйлемді табыңыз.
А) Балам, тоқташы в) Апыр-ай, желісінің қаттысын-ай с) Сен болған
шығарсың
д) Аспан ашық е) Алматы-оңтүстік астана.
5. . Хабарлы сөйлемді табыңыз
А) Әне бір өрге шыққан немене в) Тарт тіліңді с) Ауа райы суық д)
Мақтан қума, керек қу е) Бұған кім кінәлі
6. Сен әнші едің-ау! Лепті сөйлем қалай жасалған?
А) Етістік формалары арқылы в) шылау қатысу арқылы с) Одағай қатысу
арқылы
д) Интонация арқылы е) Әрі лепті ,әрі сұраулы мағынада
7. Сұраулық шылау арқылы жасалған сөйлемді көрсетіңіз
А) Ол кісі қайда тұрады в) Неге үндемейміз, әже, барамыз ба с) Ол
жерге неге отырасың д) Ойбай, сен былай тұр е) Мен күні бойы жұмыста
болдым ғой
8. Бұйрықты сөйлемді табыңыз
А) Сен менен аулақ жүр в) Біреу көп үшін, көп біреу үшін. С) Жеріміз
біздің неткен бай
Д) Сүйіндік жігіттері он шақты күнде Омбыға келіп қалды. Е) Қазір қай
жерде тұрасыз
9. . Хабарлы сөйлемді табыңыз
А) Қоңыр ала в) Тасбақа деген қандай жиіркенішті с) Сүр ет піссе ше
д) Атам таба нанды алды е) Қашатын болса, сен жіберіп қойма.
10. Адамның көңіл-күйін білдіретін сөйлемді не дейді?
А) Жақты сөйлем в) Толымды сөйлем с) Сұраулы сөйлем д) Жайылма е)
Лепті
11. Сұраулы сөйлемді табыңыз.
А) Оны ешкіммен сөйлеткіз(бе ) в) Ол өз ойын басқаға айтар( ма) с)
Сандықтың үсті толған көр(пе) д) Күн ұясына батқанша айт(па) е) Өткен
жылғы молшылықты ұмыт(па)
12.Қай сөздер лепті сөйлем жасауға көмектеседі
А) одағай сөздер в) есім сөздер с) көмекші сөздер д) атау сөздер
е) жалғаулық сөздер
13. Атыраудікі? Иә, Атыраудікі. Сұраулы сөйлем қалай жасалған?
А) жетек сұрақ арқылы в) анықтауыш сұрақ арқылы с) негізгі сұрақ арқылы
д) интонация арқылы е) шылау арқылы
14. Жеңіс келді! Жеңіс келді! Қалай жасалған?
А) етістік формалары арқылы в) демеулік шылау арқылы с) одағай сөздер
арқылы
д) интонация арқылы е) әрі лепті,әрі сұраулы болып айтылуы
15. Қуану, ренжу,аяу, кекету мақсатында айтылатын сөйлем түрін көрсетіңіз.
А) Хабарлы в) Сұраулы с) Лепті д) Бұйрықты е) Жетек сұрақты
сұраулы сөйлем.
Жауаптары:
1 |2 |3 |4 |5 |6 |7 |8 |9 |10 |11 |12 |13 |14 |15 | |д |а |с |с |с |в |в |а
|д |е |в |а |в |д |с | |

Жай сөйлемнің түрлеріне арналған тест 8- сынып. І нұсқа.
1. Жай сөйлемді табыңыз.
а) Бусанған жер мұнартып жатыр в) Өнерлі бала-арлы бала, өнерсіз бала-
сорлы бала.
с) Кеш аяқталып, жұрт тарай бастады д) Істі бастаған соң, аяқтау да
керек. е) Істің соңы дұрыс аяқталып, ел біраз тынышталды.
2. Жай сөйлемдер ішіндегі жалаң сөйлемді табыңыз.
а) Биыл қар қалың. в) Биыл қар қалың жауды. с) Биыл қар өте қалың
жауды. д) Қар жауды.
е) Бүгін қар жауды.
3. Жайылма сөйлемді табыңыз.
а) Қоңырау соғылды. в) Қар еріді. с) Жаңбыр көп жауды. д) Сағат жүріп
тұр. е) Күз түсті.
4. Жақсыз сөйлемді табыңыз.
а) Мен оны тыңдадым. в) Сен оны ұнатпайсың. с) Менің тыңдағым келеді.
д) Көп оқисың. е) Емтиханға барамын.
5. Жақты сөйлемді табыңыз.
а) Оның ойнағысы келеді. в) Мүсіркегенді ұнатпаймыз. с) Оның
баруына тура келеді. д) біздің қайтқымыз келмейді. е) Менің ойнағым
келеді.
6. Атаулы сөйлемді табыңыз.
а) Қыстың ұзақ түні. в) Жай жүрмісің? с) Сәлеміңді тегіс жеткізді. д)
Алақай, апам келді.
е) Қандай әдемі тасыңыз?
7. Толымды сөйлемді табыңыз.
а) Плакаттар апарып тігеміз. в) Досанның тауға қайтадан барғысы келді.
с) Сізге сәлем деді.
д) Біз ертең күштің бәрін соған саламыз. е) Қандай тамаша!
8. Толымсыз сөзді табыңыз.
а) Осындайда алыста жүрген досыңа зар боласың. в) Су жылы екен. с)
Карпов сөйлеп отыр.
д) Поезға шығарып салды. е) Аспан ашық..
9. Жақсыз сөйлем дегеніміз не?
а) Бір ғана сөзден жасалса. в) Іс, оқиғаны баяндамай, атап қана тұратын
сөйлем. с) Сөйлемнің оқшау келетін түрі. д) Бастауышы жоқ сөйлем. е)
Ойға қатысты сөйлем мүшелерінің қатысуы.
10. Бұйрықты сөйлем қандай мағынада қолданылады?
а) Баяндау. в) Талап ету. с) Сұрау. д) Көңіл білдіру. е) Хабарлау
11. Берілген сөйлем жай сөйлемнің қай түріне жататынын белгілеңіз.Мені
танимысың?
A) Жақсыз. B) Жақты. C) Жалаң. D) Атаулы. E) Толымды.
12. Бастауыштан кейін дұрыс қойылған сызықшаны табыңыз.
A) Көрмес - түйені де көрмес. B) Көрмес түйені де көрмес. C) Көрмес
түйені - де көрмес.
D) Көрмес түйені де - көрмес. E) Көрмес - түйені де - көрмес.
13. Бастауыш пен баяндауыштың арасына сызықша қойылатын жерді табыңыз.
A) Даланы өрлей жүрген ақын Абай әнге салды. B) Ұстазың үйде ұйықтап
жатыр.
C) Үңгір іші қараңғылана түсті. D) Көңіл кірлесе, сол жаман. E) Сондағы
оқитыным Некрасовтың өлеңдері
14.Сөйлемдегі ойға, оның айтылу тәсіліне айтушының көзқарасын білдіретін
сөзді табыңыз.
A) Қыстырма сөз. B) Төлеу сөз. C) Одағай сөз. D) Қаратпа сөз. E) Төл
сөз.
15. Баланы жаман үйретпеу керек. Жай сөйлемнің қай түрі, көрсетіңіз.
A) Жалаң сөйлем. B) Құрмалас сөйлем. C) Жақсыз сөйлем. D) Жақты сөйлем.
E) Атаулы сөйлем.
16.Тыныс белгісі дұрыс қойылған қаратпа сөзді табыңыз.
A) Көп сағындырдың ғой: қуатым! B) Көп сағындырдың ғой, қуатым! C)
Көп сағындырдың ғой - қуатым! D) Көп, сағындырдың ғой қуатым! E) Көп,
сағындырдың ғой - қуатым!
17.Атаулы сөйлемді көрсетіңіз.
A) Білесің бе? B) Қыс. C) Білмесең, тыңда! D) Сен – оқушысың! E) Ол
жақын жерде орналасқан.
18.Сөйлемде кездесетін оқшау сөздің түрлерін белгілеңіз.
Ей, сен, жаңылмасам, біздің қақпанға талай кездескен кәрі қасқыр көрінесің.
A) Одағай сөз, қаратпа сөз. B) Қаратпа, қыстырма. C) Тек қана қыстырма
сөз. D) Қаратпа, шылау. E) Қаратпа сөз, жалғау.
19. Мұны айтпауына болмай да қалып еді. Сөйлем түрін анықтаңыз.
A) Жақсыз. B) Атаулы. C) Жақты. D) Толымды. E) Құрмалас.
20.Жай сөйлемді табыңыз
а) Қазір Еркебұлан сол ақ отаудың ішінде жалғыз отыр. в) Ұшақ төмен
түскен сайын , бұлт қоюлана берді. с) Сен келгенше, мен пісіріп үлгеремін.
д) Қолы қатты дейді, қорқып тұрмын. е) Қоңырау соғылып, сабақ басталды.
Жай сөйлемнің түрлеріне арналған тест . 8- сынып. ІІ нұсқа.

1. Жай сөйлемді табыңыз
а) Қазір Еркебұлан сол ақ отаудың ішінде жалғыз отыр. в) Ұшақ төмен
түскен сайын , бұлт қоюлана берді. с) Сен келгенше, мен пісіріп үлгеремін.
д) Қолы қатты дейді, қорқып тұрмын. е) Қоңырау соғылып, сабақ басталды.
2. Жақты сөйлемді табыңыз
а) Сауын биені онда апарып байлауға болмайды. в) Әр нәрсені білмек
керек. с)Енді қорықпаймын. д)Сондай бекер мінездің керегі не? е) Япыр-
ай, Абайжан-ай!
3. Жай сөйлемдер ішіндегі жалаң сөйлемді табыңыз.
а) Студенттер институтқа келді. в) Менің ағам заводта жұмыс
істейді. с) Олар көп оқиды. д) Балалар отыр. е)Ойпырым-ай, қалай тез
орындап шықтыңдар?
4. Жақсыз сөйлемді табыңыз.
а) Жиенді олай қумас болар. в) Алматы күн сайын көркеюде. с) Көп
тыңда, аз сөйле. д) Ұялмас бетке талмас жақ береді. е) Алтын асылдығымен
қымбат.
5. . Атаулы сөйлемді табыңыз.
а) Су жылы екен. в) Сізге сәлем деді. с) Түн. д) Мәдени-демалыс
паркі. е) Сәлем жолдады.
6. Толымды сөйлем дегеніміз не?
а) Бастауышы бар, баяндауышпен қиыса байланысқан сөйлем. в) Бастауышы жоқ
сөйлем. с) Ойға қатысты мүшелері толық айтылған сөйлем. д) Сөйлем
ішінде ойға қатысты сөздің толық берілмеген сөйлем түрі. е) Тек бастауыш
пен баяндауыштан құрылған сөйлем.
7. . Жайылма сөйлемді табыңыз
а) Асқар-инженер. в) Зор денелі адам үйге алдымен кірді. с) Алматы-
астана. д) Мал өрістеді. е) Бала-болашақ.
8. Толымды сөйлемді табыңыз.
а) Күздің суық түні. в) -Жоқ. с) Шыққандарына үш сағаттан аса уақыт
өтті. д) – Сен түс көрдің бе, жаным? е)-Жоқ.
9. Жалаң сөйлемді табыңыз
а) Талай сырды ақтардық. в) Мен елдің елшісімін. с) Рахмет күлді,
қуанды. д) Біздің замандасымыз қандай екен?
е) Қазақтың осынысы ұнайды.
10. Қалау райлы етістік пен көмекші етістік арқылы жасалған жақсыз
сөйлемді табыңыз.
а) Менің бұл жерге тұрақтауыма тура келді. в) Он минутта он жылға
қартайған болуым керек. с) Менің көрсеткім келмейді. д) Кімнің келіп
жатқанын тіпті біліп болмайды. е) Оның төбе шашы тік тұрды.
11. Берілген сөйлем жай сөйлемнің қай түріне жататынын белгілеңіз. Мені
танимысың?
A) Жақсыз. B) Жақты. C) Жалаң. D) Атаулы. E) Толымды.
12.Қаратпа сөзге байланысты қойылып тұрған тыныс белгісін көрсетіңіз.
A) Үлгілі үйдің – ұл-қызы ұялтпайды. B) Алматы - Республиканың ең үлкен
қаласы.
C) Ойпырай, мына күннің қағынуын-ай. D) Ісің өнімді болсын, Қуат. E)
Әрине, бұл істе кім озары белгісіз
13. Жалаң сөйлемді табыңыз.
A) Сары жапырақ. B) Күн шықты. C) Сендер де оқуды бітірдіңдер. D)
Талдықорған.
E) Ит өлген жер.
14. Іс-оқиғаны баяндамай, тек зат-құбылыстың, мезгіл, мекеннің атауын ғана
білдіретін сөйлем түрін белгілеңіз.
A) Атаулы сөйлем. B) Толымды сөйлем. C) Жайылма сөйлем. D) Толымсыз
сөйлем.
E) Жалаң сөйлем.
15. Қыстырма сөзді табыңыз.
A) Мә-ә-ә, онысы не? B) Күнім-ау, жұлдызың жанайын деп тұр-ау. C) Несін
айтасың, біздің бақытымызға орай берілген жан ғой. D) Тоқтай тұр, бәлем!
E) Оһ, дүние жалған-ай!
16. Қандай тыныс белгісі жетпей тұр, белгілеңіз. Отыз алтыға бөлінеді.
A) Нүктелі үтір. B) Қос нүкте. C) Сызықша. D) Үтір. E) Дефис.
17. Қаратпа сөзді анықтаңыз.
A) Бала, баланың ісі - шала. B) Бала, бала деп құрақ ұшады. C) Ескертуден
қорытынды шығар, бала. D) Келіп кеткен - сол бала. E) Бала тілі - бал.
18. Қуанышты жасыруға болмайды. Сөйлем түрін анықтаңыз.
A) Атаулы. B) Жақты. C) Құрмалас. D) Толымды. E) Жақсыз.
19. Қаратпа сөзі бар сөйлемді көрсетіңіз.
A) Мүмкін, Баймақан бабын тапқан болар. B) Меніңше, Щербаков кемшіліктерді
тауып айтты. C) Шынын айту керек, өте оңай жеңдіңіз. D) Сапарың құтты
болсын, қарағым!
E) Апырау, Сүгірәлі ғой мынау!
20.Толымсыз сөзді табыңыз.
а) Осындайда алыста жүрген досыңа зар боласың. в) Су жылы екен. с)
Карпов сөйлеп отыр
----------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------