Шешендік сөздің түрлерін тап

Төлеуова Аманжан Талғарқызы

Қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі

С. Ғаббасов атындағы ЖОББМ КММ

Сыныбы: 11 «Б»

Сабақ тақырыбы: Шешенге қойылатын талаптар

Мақсаты: Білімділік: шешендік өнер туралы алған білімдерін бекіту,

ойларын ортаға салып қорыту.

Дамытушылық: шешендік сөздерді оқыта отырып, оқушы

бойына көркем, әдеби сөйлеу өнерін дамыту, шығармашылық

ізденістерін арттыру.

Тәрбиелік: шешендік сөз өнерінің құдіретін сезінуге баулу және

туған елінің тарихын, әдеби мұрасын құрметтеуге тәрбиелеу.

Сабақ түрі: пікірталас сабағы

Сабақтың әдіс- тәсілі: сөз әдісі, көрнекілік әдісі, сұрақ- жауап, әңгімелеу, ой

қозғау, жазылым, тыңдалым, оқылым, тест сұрақтары мен

сөзжұмбақ шешу.

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, компьютер, слайд, плакат,

карточка, бағалау парағы, тақта,

Пәнаралық байланыс: әдебиет, тарих, химия, өмірмен байланыс

Сабақтың барысы: 1 Ұйымдастыру кезеңі:

2 Үй тапсырмасын тексеру:

Тест сұрақтары

1 Шешендік сөздің түрлерін тап.

а) арнау, толғау, дау

б) жуан, жіңішке, ашық, қысаң

с) аралас, сабақтас, салалас

2 Құрмалас сөйлемді тап

а) Белгісіз солдат ағаш арасына сүңгіп кете барды.

б) Соқаның тісі тонға тисе, ауызың майға тиер.

с) Мен- бастауышы.

3 Қазақтың алғашқы биі кім болған?

а) Малайсары би

б) Төле би

с) Майқы би

4 Қосымшаның неше түрі бар?

а) 4

б) 2

с) 3

5 Шешендік арнау дегеніміз не?

а) бір адамға арнайы айтылған сәлем, сын, әзіл, бата

б) заттық мәселелерді зерттейтін әдет заңы

с) шешендік мақал, нақыл, мысал, жұмбақ

6 Сөздік құрам деген не?

а) Жалпы халыққа ортақ сөздер

б) Тілдегі сөздердің жиынтығ

с) Қолданыстан шығып қалған сөздер жиынтағы

7 Қазақ шешендік өнері неше кезеңнен тұрады?

а) 5

б) 6

с) 4

8 Тәуелденген сөзді анықта.

а) ұстазбын

б) ұстазға

с) ұстазым

9 Қазіргі шешендіктің түрлері қанша?

а) 3

б) 6

с) 5

10 Жақсыз сөйлемді тап

а) Сабақтан кешігуге болмайды.

б) Балалар кітанханаға кірді

с) Ауыл. Топталған адамдар.

Жаңа сабақ: Балалар бүгін біз шешенге қойылатын талаптармен таныса отырып, көпшілік алдында сөйлеу мәдениетін біліп, үйренеміз.

«Шешендік- білім нәтижесі» деген Цицирон шешен болу үшін ең басты үш нәрсеті атап көрсеткен. Ол:

Адам бойындағы талант

Терең білім

Қалыптасқан дағды

Шешендік өнер - ұлы өнер. Оны игеру, оған ие болу оңай іс емес. Сондықтан да шешендерге артылар жауапкершілік пен қойылатын талап та үлкен

Шешенге қойылатын талаптар:
Біріншіден- тілдік қабілеті мол
Екіншіден- білімділік
Үшіншіден- шыншылдық
Төртіншіден -сөйлейтін мәселені
анық білу
Бесіншіден- жинақылық
Алтыншыдан - аңғарымпаздық

Шешен адам көпшілік алдында сөйлейтін болғандықтан, шешен өзін ұстау әдебін біліп, мәдениеттілік сақтауы тиіс.

Шешеннің өзін ұстау әдебі мен мәдениеті
Біріншіден- бет-жүзі, дене қимылы шешен сөзінің табиғатына сәйкес болуы тиіс
Екіншіден- бет-жүзі, дене қимылы көмекші құрал болуы тиіс
Үшіншіден- ым- ишара шешен сөзінің әсерлігін арттыруы тиіс
Төртіншіден- ым- ишара табиғи болуы тиіс
Бесіншіден-дауыс саздылығы, мақам, сөз ырғағы, кідіріс

Жаттығу жұмысы: 81-бет 75 - жаттығу тапсырма

Берілген тақырыптар төңірегінде ой алмасу.

1 Мұнай өндірісі- Қазақстан бюджетінің ең маңызды кіріс көзі болып табылады.

2 Айналымдағы ақша саны көбейген сайын, өның құны кемиді.

3 Қоғамды дамытудағы шағын бизнестің рөлі.

Сынып үш топқа бөлінеді. Әр топтың өз атауы болады. Топ басшылары тобының атын таныстырады. Топ басшысына бағалау парақтары таратылады.

“Өткенге қарайық” Сөзжұмбақ

1 Достық сөзінің антонимі

2 “Бұл дәуірде өз тілін, әдебиетін білмеген, қадірлемеген адам толық мәнді интелегент емес”- деген кім?

3 “Тіл байлығы, тіл тазалығы- ұлт қасиетінің, салт-санасының негізгі белгісі” - деген кім?

4 Жаңбыр жауса, жер жетім.

Басшы болмаса, не жетім?

5 Қазақтың ең тұңғыш саяхатшы ғалымы

6 Шешендік сөздің бір түрі?

7 “Шутка сөзін аудар”

8 Кіші жүздің биі кім болды?

9 “Искусство” сөзін аудар

10 “Құтты білік” жазба әдебиетінің авторы кім?

11 Тәуке ханның ордасында қазақтың әдет-ғұрып заңдарының жиынтығы қалай аталды?

12 Пікірталастың бір түрі

Соңында «Шешендік өнер» деген сөз шығады.

Сөйлем талдау, тақтамен жұмыс.

Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың 2014 жылдың 18- қаңтар айында қазақ халқына жолдауы берілді. Оның тақырыбы: «Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» дейді. Ендеше біз мына бір сөйлемге талдау жүргізейік. 3 оқушыны тақтаға шығарып синтаксистік, морфологиялық, фонетикалық талдау жүргіздіртем.

«Байлығымыз да, бақытымыз да болған Мәңгілік Тәуелсіздігімізді көздің қарашығындай сақтай білуіміз керек» .

Деңгейлік тапсырмалар. 3 оқушы тақтада талдау жұмысын жасап жатқан сәтте, сыныптың өзге оқушылары деңгейлік тапсырмалармен жұмыс жүргізіледі.

Сергіту сәті.

Ұқсас жұмыстар

Топтың құрамы

Шешендік сөз

Омоним сөздерді тап

Шешендік сөздің көріктеуіш қралдары

Қазақ халқының шешендік сөз өнері. 5 сынып

Шешендік өнер – жалпы білім беретін мектептердегі оқу пәні ретінде

Тіл білімі

Шешендік сөздің тағылымы