Сақтардың мекендеген жері

Сабақтың тақырыбы: § 14. Сақтардың мекендеген жері. Сақ қоғамы

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Сақтар туралы алғашқы мәліметтер, сақ тайпаларының қоныстануы, сақ қоғамы туралы жан-жақты түсінік беру ;

Дамытушылық: Оқушының ой-өрісін, ойлау, сөйлеу қабілетін ашатын сұрақтар қою, сұрақ-жауап әдісі бойынша сабақтың тақырыбына сай білімін толықтыру;

Тәрбиелік: Оқушыларды еліміздің өткен тарихына құрметпен қарауға, отансүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Аралас

Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, баяндау, жазбаша жұмыс

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, әдебиеті

Сабақтың көрнекілігі: тірек-сызбалар, үлестірмелі карточкалар, интерактивті тақта, электронды оқулық

Сабақтың барысы:

І Ұйымдастыру кезеңі

1. Оқушылармен амандасу және түгендеу.

2. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару

ІІ Үй тапсырмасын сұрау

1. Карточка бойынша сұрақтар.

№1. Көшпелілік деген не?

№2. Көшпелілердің баспанасы туралы не білесің?

№3. Көшпелі мал шаруашылығының түрлерін ата.

№4. Ертедегі темір өндірудің қарапайым тәсілі не болды?

№5. Көшпелі мал шаруашылығы үшін ертедегі тұрғындар малдың қандай түрлерін таңдаған?

2. Зымыран сұрақтар.

Көшпелі мал шаруашылығы қашан қалыптасты? ( шамамен б. з. б. 2 мыңжылдықта)
Көшпелілер нені киелі санады? (Ошақты)
Жылы қоралары бар тұрақты орын қалай аталады? (Қыстау)
Қыс жақындағанда қоныстанатын қыстауға жақын жайылым қалай аталады? (Күзеу)
Жайлау деген не? (малды алысқа ұзатып жаятын жайылым)

ІІІ Жаңа сабақ.

Бүгінгі өтетін тақырыбымыз §14. «Сақтардың мекендеген жері. Сақ қоғамы»

Сабақтың жоспары:

1. Сақ туралы алғашқы мәліметтер

2. Сақ тайпаларының қоныстануы

3. Сақ қоғамы

Дәптермен жұмыс. Тақтадағы мәліметтерді дәптерлеріне жазғызу.

Зерттеушілерге сақтар туралы мәліметтер беретін ежелгі мәтіндердің екі тобы белгілі.

Сақтар - б. з. б. І мыңжылдықта орта Азия мен Қазақстан жерін мекен еткен ежелгі тайпа. Олар ежелгі дүние өркениеттерімен қарым-қатынас жасаған. Жалпы,, сақ тайпалары атауының мағынасы жайында көп пікір бар. « Сақ» сөзінің мағынасын парсы жазбаларында құдіретті еркектер деп түсіндірсе, ал иран жазбаларында жүйрік атты турлар дейді. Ежелгі грек авторлары « азиялық скифтер» деп атады.

№

Сақ топтарының аты

Мекендері

№: 1.

Сақ топтарының аты: Теңіздің арғы жағындағы сақтар (парадарайа)

Мекендері: Қара теңіздің солтүстігі, Арал теңізінің маңында, Сырдария мен Әмударияның төменгі ағысында

№: 2.

Сақ топтарының аты: Шошақ бөрік киетін сақтар ( тиграхауда)

Мекендері: Сырдарияның орта ағысы, Тянь-Шаньда, Жетісуда

№: 3.

Сақ топтарының аты:

Хаома сусынын дайындайтын сақтар

( хаумаварга)

Мекендері: Мургаб аңғарында өмір сүрді

Арал теңізінің солтүстік-шығыс жағасын мекендеген сақ тайпаларын жазба деректерде дайлар аргиппейлер, исседондар, массагеттер деп атаған. Бұл тайпалар Қазақстанның Орал тауының оңтүстік өңірлерінде, Солтүстік, Орталық аймақтарында мекендеген.

Сақ қоғамы: 1. жауынгерлер

2. абыздар

3. егіншілер мен малшылар

деп аталатын үш топтан тұрды.

Сақ жауынгерлері - қызыл және сары-қызыл

Абыздар - ақ

Малшылар мен егіншілер - сары мен көк түсті киімдер киген.

ІҮ. Жаңа сабақты бекіту.

А) Тарихи диктант. Көп нүктенің орнына тиісті сөзді қой.

Тиграхауда сақтары осы күнгі ташкент қаласы аймағында . . . және Жетісу жерінде өмір сүрген.

Тайпа көсемі . . . атқарып, тайпалар мен рулардың арасындағы . . . шешті, . . . реттеп отырды.

Ә) Ойлан тап!