Ананың аққуды атуы

№6 орта мектебі

М.Мақатаев
<<Аққулар ұйықтағанда>>

2011-2012 оқу жылы
Күні: 28.02.2012 жыл
Пәні: қазақ әдебиеті
Класы: 8ә
Мұғалімі: Қарабасова Роза Сейілханқызы
Сабақтың тақырыбы: М. Мақатаев <<Аққулар ұйықтағанда>>
Сабақтың мақсаты:
Білімділігі: М.Мақатаевтың өмірі мен шығармашылығымен таныстырып
<<Аққулар ұйықтағанда>> поэмасының, тақырыбын, идеясын ашу
Тәрбиелік: қазақ халқының өмірге, халықтық салт-дәстүрге бай халық
екендігін баса айту мейірімділікке тәрбиелеу.
Дамытушылық: оқушылардан мәтін мазмұнын көркемдеп өз сөздерімен
жеткізуге, еркін сөйлеуге, мәнерлеп оқуға, тіл байлығын
дамытуға көңіл бөлу
Сабақтың түрі: дәстүрлі емес
Сабақтың типі: аралас (І кезең-5 минут, ІІ кезең-25 минут,
ІІІ кезең-15 минут)
Сабақтың мазмұны: І-ІІІ кезеңдік тапсырмалар (төменде оқушының жұмыс
дәптерінде және мұғалімге арналған жауаптар-
кілтінде берілген)
Сабақтың әдісі-тәсілі
І кезеңде: сұрақ-жауап;
ІІ кезеңде: а) оқулықпен жұмыс;
ә) семантикалық карта;
б) топтастыру;
в) шығармашылық жұмыс
ІІІ кезеңде: үш деңгейлік тапсырмаларды өз бетімен біртіндеп орындату
арқылы бағалау әдістері
Формасы: І кезеңде - фронтальды, жеке;
ІІ кезеңде а) топтық
б) Фронтальдық
в) ұжымдық
ІІІ кезеңде - жеке
Көрнекіліктер:
І кезеңде: слайдтар
ІІ кезеңде: а) оқулық слайдтар;
б) оқулық, жұмыс дәптері;
в) оқулық, жұмыс дәптері, тақта, бор.
ІІІ кезеңде: жұмыс дәптері, тақтадағы <<ашық журнал>>, мұғалім мен
оқушылардың жеке журналдары.
Тақырыбы: М.Мақатаев <<Аққулар ұйықтағанда>>

Сабақтың кезеңдері
Оқушыларға берілетін тапсырмалар

І Ұйымдастыру кезеңі
Көпір тапсырмалары
Ой шақыру
Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз
1. М.Мақатаев туралы не білесің?
Жауабы: М.Мақатаев Алматы облысы, Райымбек ауданына қарасты Қарасаз деген жерде дүниеге келген.
2. Ақынның қандай шығармаларын білесің?
Жауабы: <<Қош махаббат>>, <<Райымбек>>, <<Аққулар ұйықтағанда>>
3. Поэманың негізгі кейіпкерін ата?
Жауабы: Поэманың негізгі кейіпкері - көл еркесі аққулар
Теориясы <<Білу>>
(кім? не? қашан? қайда? не істеді?)
Бос орынған өажет сөзді жаз
1. Жетімкөлдің сұлулығы, ақынның сезімі өлеңде қалай берілген?
Аққулар аман-есен қайтқанынша,
Суына жетімкөлдің шөлдейтұғын,
Суымен сырқаттарын емдейтұғын.
2. Өлім ауызында жатқан баланың анасына тәуіп шал не деп кетті?
<<Аққуменен баланы аластаңдар>>
Деді-дағы жәйімен жөнеп кетті.
3. Баланың әкесі не деп жауап берді?
Апырай қалай, қалай барам?
Атармын аққу құсты қалай ғана?
4. Баланың шешесі қандай жан?
Адуынды жан екен алған жары:
Жалғыз ұлдан артық па, жалған бәрі?

Теориясы <<Түсіну>>
(неге? себебі? неліктен? не үшін?)
Сұрақтарға жауап беріңіз
Аққуды неге қасиетті құс деп атайды?
1. Айдыннан аққулар ұйықтағанда,
Өрген мол, өскен-шырша абайлаған,
Барлығы қасиетке қарайлаған.
2. Ана не себепті аққуды атты?
Себебі: Баласы үшін өлімге де баратын ана қасиетке - аққуға оқ атты.
Теориясы <<Талдау>>
(салыстыр айырмашылығы неде?)

Кестені толтырыңыз
Көңілім қалаған сөйлемдер мен жыр жолдары
Менің жеке ойларым
Аққулар тарануда,
Сусып түсіп, су моншақ арқасынан
Аққулардың маңғаздығы, сұлулығы бір-бірін шын жүректен сүйгендігі көрініп тұр

Теориясы <<Жинақтау>>
(қорытынды шығар, анықтама бер)
1. М.Мақатаев қай айда туған?
2. М.Жұмабаевтың <<Батыр Баян поэмасындағы>> Баянның інісі кім?
3. Поэмадағы көлдің аты?
4. М.Мақатаев қай ауылда дүниеге келді?

а
қ
п
а
н

н
о
я
н

э
п
о
с

ж
е
т
і
м
к
ө
л

қ
а
р
а
с
а
з

Практикасы <<Қолдану>> (өзгертілген жағдайдағы тапсырмалар болу керек)

Мәтіннен эпитетті табыңдар
Құс аппақ, айдын аппақ, нұр да аппақ,
Айдын көл астан-кестен лайланды
Жаны сұлу ақ еркем, ары сұлу.
Практикасы Бағалау
(сен қалай ойлайсын? Не істер едін)

Ақын ойына қосыласың ба?
Өз ойынды жаз
Теориясы <<Білу>>
(кім? не? қашан? қайда? не істеді?)
ІІІ. Бағалау кезеңі (жеке жұмыс)
Деңгейлік тапсырмаларды орындап, балл жинаңыз.
1 деңгей Тест
1. Мұқағалидың туған күні, жылы?
а) 1931 ж 18 наурыз ә) 1931 ж 9 ақпан б) 1931 ж 23 қаңтар
2. Ақынның әжесі кім?
а) Мақпал ә) Зере б) Тиын
3. Мұқағалидың прозалық шығармасы?
а) Махаббат ә) Қош, махаббат б) Садақ иген
4. Ақынның азан шақырылып қойған аты?
а) Мұқағали ә) Мұқағали б) Мұқамбетқали
5. Мұқағалидың 1722 жолдан тұратын, ақпан айының 5-нен 15-не дейін 10 күн ішінде жазған поэмасын ата?
а) Мовр ә) Аққулар ұйықтағанда б) Алтай-Атырау

Теориясы
<<Қолдану>>
(өзгертілген жағдайдағы тапсырмалар болу керек)

Оқулықпен жұмыс
Поэманың әр бөліміне ат қойыңдар
<<Ақын және Аққу>>, <<Жетімкөлдің аққулары>>, <<Ана-мерген>>, <<Бала-аққу-ана>>
Теориясы <<Түсіну>>
Неге? себебі? Неліктен? не үшін?

ІІ деңгей
Көл неге <<Жетімкөл>> деп атанған?
Жауабы: <<Аққуы жоқ көл жетім>>-дегендей, аққуынан айырылған көл жетімсіреп <<Жетімкөл>> атанды.
Теориясы <<Жинақтау>>
(салыстыр, айырмашылығы неде? Деген сұрақтар қатыстырылған тапсырмалар болу керек)
Топтастыру
Журналист Ақын

Мұқағали

Әдебиетші Ұстаз
Ақиық Ақын
Практикасы <<Қолдану>>
(өзгертілген жағдайдағы тапсырмалар болу керек)
Поэмадағы түсініксіз сөздерді жазып шық?
Налытпасын - ренжітпеген
Бошалаған - көрінген
Теориясы <<Жинақтау>>
Қорытынды шығар, анықтама бер
ІІІ деңгей
Шығарманың компазициялық құрылысына талдаңыз
1. Экспозици:
Жетімкөл, оның маңы аққулар
2. Оқиғаның басталуы:
Бала ауырып жатыр
3. Оқиғаның байланысы:
Табиғаттың сұлулығына кереметіне таң қалған ана.
4. Оқиғаның дамуы
Ананың ойы, баласының есіне түсуі, келген мақсатын ойлауы
5. Шиеленісуі:
Ананың екі жақты көңіл күйі
6. Оқиғаның шарықтау шегі
Ананың аққуды атуы
7. Оқиғаның шешімі:
Баланың қайтыс болуы
Практикасы <<Баға беру>>
(сен қалай ойлайсың? Не істер едің?)

Ананың іс-әрекетіне баға беріңіз
<<Көлдің сәні-аққулар>> ойтолғау

Тақырыбы: М.Мақатаев <<Аққулар ұйықтағанда>>

Сабақтың кезеңдері
Оқушыларға берілетін тапсырмалар

І Ұйымдастыру кезеңі
Көпір тапсырмалары
Ой шақыру
Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз
1. М.Мақатаев туралы не білесің?
Жауабы: М.Мақатаев .............................................................................. деген жерде дүниеге келген.
2. Ақынның қандай шығармаларын білесің?
Жауабы: ..........................................................
3. Поэманың негізгі кейіпкерін ата?
Жауабы: Поэманың негізгі кейіпкері - .........................................
Теориясы <<Білу>>
(кім? не? қашан? қайда? не істеді?)
Бос орынған өажет сөзді жаз
1. Жетімкөлдің сұлулығы, ақынның сезімі өлеңде қалай берілген?
Аққулар ............................ қайтқанынша,
Суына .............................. шөлдейтұғын,
Суымен ......................... емдейтұғын.
2. Өлім ауызында жатқан баланың анасына тәуіп шал не деп кетті?
<<Аққуменен баланы ............................>>
Деді-дағы .......................... жөнеп кетті.
3. Баланың әкесі не деп жауап берді?
Апырай қалай, қалай .................?
Атармын ............. құсты қалай ғана?
4. Баланың шешесі қандай жан?
.............. жан екен алған жары:
Жалғыз ұлдан артық па, жалған бәрі?

Теориясы <<Түсіну>>
(неге? себебі? неліктен? не үшін?)
Сұрақтарға жауап беріңіз
Аққуды неге қасиетті құс деп атайды?
1. ............................ аққулар ұйықтағанда,
Өрген мол, өскен-шырша абайлаған,
Барлығы қасиетке қарайлаған.
2. Ана не себепті аққуды атты?
Себебі: .................................. өлімге де баратын ана ................. - аққуға ....... атты.
Теориясы <<Талдау>>
(салыстыр айырмашылығы неде?)

Кестені толтырыңыз
Көңілім қалаған сөйлемдер мен жыр жолдары
Менің жеке ойларым

Теориясы <<Жинақтау>>
(қорытынды шығар, анықтама бер)
1. М.Мақатаев қай айда туған?
2. М.Жұмабаевтың <<Батыр Баян поэмасындағы>> Баянның інісі кім?
3. Поэмадағы көлдің аты?
4. М.Мақатаев қай ауылда дүниеге келді?

п

о

э

м

а

Практикасы <<Қолдану>> (өзгертілген жағдайдағы тапсырмалар болу керек)

Мәтіннен эпитетті табыңдар
.......... аппақ, айдын .............., нұр да аппақ,
..................... көл астан-кестен лайланды
................ сұлу ......... еркем, .......... сұлу.
Практикасы Бағалау
(сен қалай ойлайсын? Не істер едін)

Ақын ойына қосыласың ба?
Өз ойынды жаз
Теориясы <<Білу>>
(кім? не? қашан? қайда? не істеді?)
ІІІ. Бағалау кезеңі (жеке жұмыс)
Деңгейлік тапсырмаларды орындап, балл жинаңыз.
1 деңгей Тест
1. Мұқағалидың туған күні, жылы?
а) 1931 ж 18 наурыз ә) 1931 ж 9 ақпан б) 1931 ж 23 қаңтар
2. Ақынның әжесі кім?
а) Мақпал ә) Зере б) Тиын
1. Мұқағалидың прозалық шығармасы?
а) Махаббат ә) Қош, махаббат б) Садақ иген
2. Ақынның азан шақырылып қойған аты?
а) Мұқағали ә) Мұқағали б) Мұқамбетқали
3. Мұқағалидың 1722 жолдан тұратын, ақпан айының 5-нен 15-не дейін 10 күн ішінде жазған поэмасын ата?
а) Мовр ә) Аққулар ұйықтағанда б) Алтай-Атырау

Теориясы
<<Қолдану>>
(өзгертілген жағдайдағы тапсырмалар болу керек)

Оқулықпен жұмыс
Поэманың әр бөліміне ат қойыңдар

Теориясы <<Түсіну>>
Неге? себебі? Неліктен? не үшін?

ІІ деңгей
Көл неге <<Жетімкөл>> деп атанған?
Жауабы: ...................................................................................................
...................................................................................................................
.................................................................................................................
Теориясы <<Жинақтау>>
(салыстыр, айырмашылығы неде? Деген сұрақтар қатыстырылған тапсырмалар болу керек)
Топтастыру

Мұқағали

Практикасы <<Қолдану>>
(өзгертілген жағдайдағы тапсырмалар болу керек)
Поэмадағы түсініксіз сөздерді жазып шық?

Теориясы <<Жинақтау>>
Қорытынды шығар, анықтама бер
ІІІ деңгей
Шығарманың компазициялық құрылысына талдаңыз
1. Экспозици:
.....................................................
2. Оқиғаның басталуы:
.......................................................
3. Оқиғаның байланысы:
.........................................................
4. Оқиғаның дамуы
......................................................................................
5. Шиеленісуі:
........................................................................................
6. Оқиғаның шарықтау шегі
............................................................................................
7. Оқиғаның шешімі:
...............................................................
Практикасы <<Баға беру>>
(сен қалай ойлайсың? Не істер едің?)

Ананың іс-әрекетіне баға беріңіз
<<Көлдің сәні-аққулар>> ойтолғау