Солтүстік Американың байырғы халықтары

Сабақтың тақырыбы: Солтүстік жарты шардың материктерін қайталау
Сабақтың мақсаты:
А. Солтүстік жарты шар материктері тарауы бойынша алған білімдерін
толықтыру, қортындылау,бір жүйеге келтіру.
Ә. Оқушылардың карта мен кескін карталармен жұмыс істеу
біліктіліктерін арттыру, ой өрісін кеңейту, сөйлеу тілін қалыптастыру,
Б. Оқушыны алға қойған мақсатқа жетіуге , шапшаң өз бетінше
тапсырманы орындай білуге дағдыландыру.
Сабақ өту әдісі : Ойын сабағы
Көрнекілігі: Карта , кескін карталар, суреттер, кесте т.б.
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі
Солтүстік жарты шар материктері тарауын қорытындылай отырып оқушылардың
карта және кескін карталармен жұмыс істей білу біліктіліктерін арттыру
мақсатында сабақты ойын түрінде өткіздім.

Оқушылар екі топқа бөлінеді. «Гималай» және «Кордильера». Сабағымыз 6
кезеңнен тұрады.
1 кезең «Жүйрік болсаң озып көр» сайысында екі топтан бір бір оқушы шығып
1 минта 10 сұраққа жауап беруі керек. Әр дұрыс жауап 5 ұпай.
Сұрақтар.
1. Еуразияның солтүстігіндегі шеткі нүкте .( Челюскин)
2. Еуразия материгін қоныстану қай жерден басталды?( Жерорта теңізі
маңынан)
3. Арабия түбегінің ауданы қанша?( 3 млн км2))
4. Азияда халық саны жөнінен бірінші орындағы ел. (Қытай)
5. Ең ыстық құрғақ климаттық белдеу (Тропик)
6. Еуразиядағы ең биік сөнбеген жанартау (Ключи шоқысы)
7. Дүние жүзінде ауланатын балықтың 39 % қай мұхиттың үлесіне тиеді?(
Атлант)
8. Меконг өзені қай алапқа жатады?( Тынық мұхит алабы)
9. Еуропаның сүт фермасы аталатын ел( Дания)
10. Ұлы Жібек жолы қай елден басталған? ( Қытай)
Сұрақтар.
1. Гренландия аралының ауданы.( 2млн 176 мың км2)
2. Материктің ең ыстық жері ( Өлім аңғары)
3. Солтүстік Америкада даланы қалай атайды? ( прерий)
4. Ұлы көлдерді ата. ( Жоғарғы, Мичиган, Гурон, Эри, Онтарио)
5. Солтүстік Американың байырғы халықтары.( Үндістер мен эскимостар)
6. С.Америкада қай климаттық белдеу кездеспейді? ( Экваторлық)
7. Йеллоустон Ұлттық саябағы қай жылы ашылды? (1872ж)
8. АҚШ «автомобиль» астанасы? ( Детройт)
9. Солтүстік Американың ең биік нүктесі. ( Мак Кинли)
10. Флинт Мамонт үңгірі орналасқан тау. ( Аппалач)

2 кезең .Саяхатшылар . Еуразия
1. П.П. Семенов 1. Тибет тауының
өлкесін , Гоби шөлінің аумағын, Лабнор көлін зерттеген.

2. Ш. Уалиханов 2. «Үш теңіздің
аржағына саяхат»
3. Н.М. Прежевальский 3. Тянь Шанның ең
биік шыңы Хантәңірі
4. Васко да Гама 4. Орталық
Азияны зертеген
5. Афанасий Никитин 5. 1498 Калькутта
портына жетті

Саяхатшылар. Солтүстік Америка

1. Генри Гудзон 1. 1492ж
2. Джон Кабот 2. 1741ж
3. Руаль Амундсен 3. 17 ғасыр
4. В.Беринг пен А.Чириков 4. 15 ғасыр
5. Х. Колумб 5. 20 ғасыр

3 кезең «Білімді мыңды жығар» Климат тақырыбына байланысты
географиялық есептер шығарамыз.
Гималай тобына тапсырма.
Ұшақ қанатында ауа температурасы 30 градусты көрсетті. Осы кезде
жер бетіндегі температура 24 градус болса, ұшақ қандай биіктікке
көтерілген?
Жауабы: ( 30) 24
=54
54
6 = 9 км

Кордильера тобына тапсырма.
Экспедиция тауға шықты: 1000м, 2000м, 3000м биіктікте
альпинистер тынығуға тоқтап, ауа райына зерттеу жүргізді. Егер тау етегінде
температура + 16 гр болса , альпинистер тоқтаған жерлерде температура
қандай?

Жауабы: 10, 6, 1
градус
4 кезең .
Материктің ішкі сулары тақырыбына байланысты сұрақтар беріледі. Бұл
сайыс екі кезеңнен тұрады, бірінші кезеңде оқушылар ұяшықтағы сұрақтарға
жауап береді, екінші кезеңде аталған өзен мен көлдерді тақтада ілінген
кескін картаға түсіреді. Бұл оқушылардың есте сақтау қабілетін жақсартады.

Тақтаға кесте ілінеді. Кесте 12 ұяшыққа бөлінген. 1,4,6,12 ұяшықтар
қызыл түспен( Еуразия.) , 2,8,11,5 сары түспен ( С. Америка) , 3,9,10,7
көк түс ( Жалпы географиядан) сұрақтар қойылады. Әр оқушы өзінің ұяшық
нөмерлерін жатап алуы тиіс әр дұрыс жауапқа 5 ұпай қойылады, егер ол басқа
оқушының ұяшығын айтатын болса 2 ұпай қойылады.
Еуразия тобына сұрақтар. Қызыл түс
1. Еуропа арқылы ағып өтіп Каспийге құятын
өзен.( Еділ)
2. Қай өзенді сары өзен деп атайды? ( Хуанхэ)
3 . Еуропаның «жуынды шұңқыры» атанған теңіз
. ( Жерорта теңізі)
4. Астана қаласы қай өзен бойында
орналасқан?( Есіл)
5. 336 өзен құйып, Ангара өзені ағып шығатын
көл.( Байкал)
С. Америка тобына сұрақтар. Көк түс.
1. «Үлкен өзен » деп аталатын өзені. (
Макензи)
2. Үлкен каньон орналасқан өзен.( Колорадо)
3. Ниагара сарқырамасы қай көлдердің
аралығында. ( эри мен Онтарио)
4. Бойына 20 СЭС салынған өзен. (Теннесси)
5. Ең ұзын өзені. ( Мисисипи)

Жалпы географиядан сұрақтар.
1. Жердің іші неше қабаттан тұрады?
2. Күнге ең жақын орналасқан планета.
3. Экватордың ұзындығы.
4. Ең ұзын өзен.
5. Жер шарында неше нәсіл бар?

5 кезең Талаптыға нұр жауар.

Табиғат зоналары тақырыбы бойынша тапсырмалар. Дұрыс
жауаптарының қасына қосу таңбасын қояды.

| Табиғат |Уссурий | сексеуіл |Шымды | Тас емен |Құрма |Архидея |
|зоналары |жолбарысы | |күлгін | | | |
| | | |топырақ | | | |
| Тайга | | | | | | |
|Экваторлық| | | | | | |
|ылғалды | | | | | | |
|ормандар | | | | | | |
|Шөл | | | | | | |
|Аралас | | | | | | |
|ормандар | | | | | | |
|Қатты | | | | | | |
|жапырақты | | | | | | |
|м. жасыл | | | | | | |
|ормандар | | | | | | |
|Тропиктік | | | | | | |
|шөлдер | | | | | | |

|Табиғат |орхидея |Қара күрең|Қант |барибал |секвоя |Карибу |
|зоналары | |топырақ |үйеңкісі | | | |
|Тундра | | | | | | |
|Тайга | | | | | | |
|Аралас | | | | | | |
|орман | | | | | | |
|Орманды | | | | | | |
|дала | | | | | | |
|саванна | | | | | | |
|Ылғалды | | | | | | |
|ормандар | | | | | | |
|зонасы | | | | | | |

6 кезең «Түсін мені» ойыны.
Тақтаға әр топтан 4 оқушыдан шығады. Топ басшысы конвертте жасырылған
сөзді ашып оқиды. Конвертте АҚШ сөзі жасырылған, тапсырма сол сөзге
байланысты 4 сөз жазу керек және оны қалған оқушылар естімеуі тиіс. Топ
басшының жауабы дайын болған соң конвертті жауып қоямызда, топтың
оқушыларына сендерге АҚШ сөзі келді, ол кезде сендердің ойларыңа не
түседі дейміз. Егер топ басшының сөздерін оқушылар қайталаса әр дұрыс
жауап 5 ұпай мен бағаланады.
1 . Конвертте АҚШ деген сөз шықты , ол кезде сенің есіңе не түседі.
Жауап: Вашингтон, Үндістер , Детройт, Мисисипи.
2. Конвертте Қазақстан деген сөз жазылған.
Жауап: Астана, Хан Тәңірі, Қазақтар, Арал теңізі
Қорытындылау. Сабақта ойын элементтерін пайдалану оқушылардың сабаққа
деген қызығушылығын арттырады. Сабаққа жақсы қатысып отырған оқушылар
бағаланады.