Нәруыз молекуласын зерттеу

Күні:
Пәні: Биология
Сыныбы: 10А
Сабақтың тақырыбы:
Сабақтың мақсаты:
Күтілетін нәтиже:
Нуклеин қышқылдары: ДНҚ, оның құрылысы және жасушадағы рөлі
ДНҚ молекуласының екі еселену ерекшеліктеріне сипаттама беру.
1. ДНҚ молекуласының екі еселену ерекшеліктеріне сипаттама бере біледі.
2.Ойлаудың жоғарғы деңгейіне ұмтылады.
3.Сыныптастарымен қарым-қатынастары қалыптасады.
І. Кіріспе. (5 минут)
Сабақ негіздері
Мұғалімнің іс-әрекеті
Оқушының іс-әрекеті
Әдіс-тәсілдер
Ресурс-тар
Ұйымдас-тыру

1.Оқушылармен сәлемдесу.
2. Оқушыларды түгелдеу.
3.Ынтымақтастық атмосферасын құру.
4. Топқа бөлу.
1.Оқушылар сәлемдеседі.
2. Кезекші есеп береді.
3. Ынтымақт астықатмосферасын құрады.
4. Топқа бөлінеді.
Топтас-тыру

ІІ. Негізгібөлім. (30 минут)
Үйтапсыр-масынпысықтау

Жаңасабақ
Білу: Биологиялық диктант:
ДНҚ полимер молекуласына нуклеотидтер жатады, оның мономерлерінің рөлін аденин, гуанин, цитозин, тимин атқарады. Әрбір ДНҚ мономерлерінің құрамына пентоза көмірсуы дезоксирибоза, азотты негіз, фосфор қышқылының қалдығы кіреді, ал азотты негіз адениннің қарсысында тимин, гуанин қарсысында цитозин тұрады. Тимин екі сутектік байланыс арқылы аденинді, ал гуанин үш сутектік байланыс арқылы цитозинді толықтырады.

№1 есеп: ДНҚ молекуласының құрамында цитозин мөлшері 30%, қалған нуклеотидтердің мөлшерін табыңдар.
Шешуі: Г= Ц, Г= 30%. 100% - 60%=40%
А=Т=40%; А=20%; Т=20%;

2. Түсіну:
Нуклеин қышқылы - хромосомалар құрамында болатын, тұқым қуалау
ДНҚ екі еселенуін Месельсон мен Сталь 1960 жылы ашты.
1.Сақтала екі еселену
2.Жартылай сақтала екі еселену
3.Бтыраңқы екі еселену.

3.Қолдану:
Есептер шығару:
№1 ДНҚ екінші тізбегін құрастыр
Ц - Г Ц-Г
Ц -Г А-Т
Г-Ц Г-Ц
Т-А А-Т
1.Биологиялық диктант:
ДНҚ полимер молекуласына нуклеотидтер жатады, оның мономерлерінің рөлін аденин, гуанин, цитозин, тимин атқарады. Әрбір ДНҚ мономерлерінің құрамына пентоза көмірсуы дезоксирибоза, азотты негіз, фосфор қышқылының қалдығы кіреді, ал азотты негіз адениннің қарсысында тимин, гуанин қарсысында цитозин тұрады. Тимин екі сутектік байланыс арқылы аденинді, ал гуанин үш сутектік байланыс арқылы цитозинді толықтырады.

№1 есеп: ДНҚ молекуласының құрамында цитозин мөлшері 30%, қалған нуклеотидтердің мөлшерін табыңдар.
Шешуі: Г= Ц, Г= 30%. 100% - 60%=40%
А=Т=40%; А=20%; Т=20%;

Оқушылар дәптерге жазып алады.

Есептер шығару
№1 ДНҚ екінші тізбегін құрастыр
Ц - Г Ц-Г
Ц -Г А-Т
Г-Ц Г-Ц
Т-А А-Т

№2 ДНҚ кесіндісінің екінші тізбегінің құрастыр.
ЦАА- АЦА- ААА- ГГГ- ЦАГ
ГТТ- ТГТ - ТТТ - ЦЦЦ-ГТЦ

№3 Осы тізбекке сәйкес ДНҚ тізбегін құрасты.
А-Т-Ц- Т-Г-А-Ц-Т-Г
Т-А-Г-А-Ц-Т-Г-А-Ц
<<делегат>>

<<түртіп алу>>
АКТ.

Маркер,

флип-чард,

стикер,

оқулық,

жұмыс дәптері
ІІІ. Қорытынды. (10 минут)
Бағалау
Үйге тапсырма

Рефлексия
Оқушылардың білімін бағалау.

§10. ДНҚ молекуласының екі еселену ерекшеліктері.

Бүгінгі сабақ бойынша сұрақтарын, пікірлерін стикерге жаздырады.
Топ басшысы бағалау парақшасындағы балдарды қорытындылап, хабарлайды.

Оқушылар күнделікке жазып алады

Бүгінгі сабақ бойынша сұрақтарын, пікірлерін, ұсыныстарын стикерге жазады.

<<Екі жұлдыз, бір тілек>>

Сабақ бойынша рефлексия
Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме? Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме? Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма? Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?
Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз. Сол үяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сәйкес келетін сүрақтарға жауап беріңіз

Қорытынды бағамдау
Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?
1: Түрлі әдістерді қолдану
2: топтық жұмыс
Қандай екі нэрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?
1:
2:
Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім?

Күні:
Пәні: Биология
Сыныбы: 10А
Сабақтың тақырыбы:
Сабақтың мақсаты:
Күтілетін нәтиже:
Нуклеин қышқылдары: а-РНҚ, т- РНҚ, р- РНҚ және АТФ, олардың құрылысы және жасушадағы рөлі.
1. Нуклеин қышқылдарының құрылысы мен қызметі туралы мағлұмат беру
2. Өз жұмысын класстастарының жазғанымен салыстырып, өзін-өзі реттеуге үйрету.
1. Нуклеин қышқылдарының құрылысы мен қызметі туралы мағлұмат алады. 2. Өз жұмысын класстастарының жазғанымен салыстырып, өзін-өзі реттей алады.
І. Кіріспе. (5 минут)
Сабақ негіздері
Мұғалімнің іс-әрекеті
Оқушының іс-әрекеті
Әдіс-тәсілдер
Ресурс-тар
Ұйымдас-тыру

1.Оқушылармен сәлемдесу.
2. Оқушыларды түгелдеу.
3.Ынтымақтастық атмосферасын құру.
4. Топқа бөлу.
1.Оқушылар сәлемдеседі.
2. Кезекші есеп береді.
3. Ынтымақт астықатмосферасын құрады.
4. Топқа бөлінеді.
Топтас-тыру

ІІ. Негізгібөлім. (30 минут)
Үйтапсыр-масынпысықтау

Жаңасабақ
Білу: Биологиялық диктант:
Бұлшық еттің жиырылып-босаңсуы қозғалыс нәруызына байланысты. Нәруыздың табиғи құрылымының бұзылуын денатурация деп атайды. Биосинтез реакциясының жүруін тездететін нәруыз ферменттік деп аталады. Газдарды тасымалдаушы нәруыз тасымалдайды. Нәруыз энергия көзі. Организмге сырттан енетін бөгде затқа қарсы тұра алатын нәруызды қорғаныштық деп аталады.
Түсіну:
Нуклеин қышқылы - хромосомалар құрамында болатын, тұқым қуалау белгілерін қамтамасыз ететін биологиялық күрделі зат.
Нуклеин қышқылдары

ДНҚ РНҚ
Дезоксирибонук Рибонуклеин
Екі тізбекті Бір тізбекті
Аденин Аденин
Гуанин Гуанин
Цитозин Цитозин
Тимин Урацил
АТФ(аденозинүшфосфорқышқылы) - энергетикалық нуклеотид, жасушадағы негізгі энергия заты.
Қолдану:
Мәтінмен жұмыс: постер қорғау.
1-топ: Ф. Мишер, Э. Чаргафф еңбектері
2-топ: Р. Франклин, Ф. Крик.
3-топ: Дж. Уотсон еңбектері.
Биологиялық диктанттағы сөйлемдерді толықтырады:
Бұлшық еттің жиырылып-босаңсуы қозғалыс нәруызына байланысты. Нәруыздың табиғи құрылымының бұзылуын денатурация деп атайды. Биосинтез реакциясының жүруін тездететін нәруыз ферменттік деп аталады. Газдарды тасымалдаушы нәруыз тасымалдайды. Нәруыз энергия көзі. Организмге сырттан енетін бөгде затқа қарсы тұра алатын нәруызды қорғаныштық деп аталады.

Оқушылар дәптерге жазып алады.

Оқулықта берілген мәтінді оқып, плакатты ішкі және сыртқы болып екіге бөліп, плакатқа өз ойларын ортаға салып, түсіреді.
1-топ: Ф. Мишер, Э. Чаргафф еңбектері
2-топ: Р. Франклин, Ф. Крик.
3-топ: Дж. Уотсон еңбектері.
<<делегат>>

<<түртіп алу>>
АКТ.

Маркер,

флип-чард,

стикер,

оқулық,

жұмыс дәптері
ІІІ. Қорытынды. (10 минут)
Бағалау
Үйге тапсырма

Рефлексия
Оқушылардың білімін бағалау.

§6. Нәруыз молекуласын
зерттеу.
Бүгінгі сабақ бойынша сұрақтарын, пікірлерін стикерге жаздырады.
Топ басшысы бағалау парақшасындағы балдарды қорытындылап, хабарлайды.
Оқушылар күнделікке жазып алады

Бүгінгі сабақ бойынша сұрақтарын, пікірлерін, ұсыныстарын стикерге жазады.

<<Екі жұлдыз, бір тілек>>

Сабақ бойынша рефлексия
Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме? Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме? Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма? Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?
Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз. Сол үяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сәйкес келетін сүрақтарға жауап беріңіз

Қорытынды бағамдау
Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?
1: Түрлі әдістерді қолдану
2: топтық жұмыс
Қандай екі нэрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?
1:
2:
Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім?