Жартылай ыдырау периоды

Мектеп: НЗМ ХББӨскемен қаласы

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:Калижанова У. С.

Сынып: 9

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

9. 4. 1. 11 ядролық реакцияның теңдеуін шешуде зарядтық және массалық сандардың сақталу заңын қолдану;

9. 4. 2. 2 радиоактивті ыдыраудың ықтималдық сипатын түсіндіру;

9. 4. 2. 3 радиоактивті ыдырау заңын есеп шығаруда қолдану

- Ыдырау заңының графигімен танысу

- Жартылай ыдырау периоды ұғымын енгізу

- Радиоактивті ыдырау процессінің кездейсоқтық және спонтандылық

қасиетін анықтау

- Радиоактивті ыдырау заңының математикалық өрнегін қорыту

- Ыдырау заңына арналған сандық және графикалық есептер шығару

Білу және түсіну: -Ыдырау заңының графигінің формасын біледі;

-Жартылай ыдырау периоды ұғымын түсінеді;

-Радиоактивті ыдырау процессінің кездейсоқтық және

спонтандылық қасиетін анықтайды;

Жоғарғы деңгей дағдылары:

-Ыдырау заңын қорыта алады;

-Ыдырау заңының графигіне талдау жасайды;

Тілдік мақсаттар

Пәнге қатысты лексика мен терминология

Диалогқа/жазылымға қажетті тіркестер

Ыдырау заңының графигі қисық сызық (гипербола) болып келеді.

Radioactivity is a spontaneous and random decay of an unstable nuclei with emission of alpha and beta particles and is usually accompanied with gamma ray photons …

Құндылықтарды дарыту

Өзіне және өзгелерге құрмет:

Сұрақ жауап кезінде ойын жүйелеп айтады және өзгелердің жауабын тыңдай білулерін

Ынтымақтастық:

Берілген тапсырмаларды жұппен және топпен бірлесе отырып орындау

Пәнаралықбайланыстар

,

Математика - математикалық статистика

Радиактивтік;

Ығысуережесі.

1) Ұйымдастыру кезеңі:

2) Оқушылармен сабақтың мақсатын қойып алу және күтілетін нәтижені нақтылау.

3) Терминологиямен жұмыс

Нуклидтердің, аттары мен Z, A, N жазылған және толықтыруды қажет ететін бос торкөздері бар кестелерді таратып, оқушылардың бұл терминдермен таныс екендігіне көз жеткізу керек.

(W) Ядролық раекцияларда жұмыс парағымен жұмыс жүргізу кезінде барлық ядролық реакцияларды типтеріне байланысты классификациялауға болады - бөліну реакциясы, бірігу реакциясы немесе ядролық синтез, жасанды түрленулер, электронды қармап алу, альфа-ыдырау, бета-ыдырау, және т. б.

1) Өткен сабақтың материалын қайталау мақсатында, оқытуды бағалау үшін қалыптастырушы бағалау

2) Радиоактивті ыдыраудың негізгі заңының шынайылығын тексеру тексеру мақсатында кеңсе кнопкаларымен эксперименттік тапсырма орындалады

Жұмыстың орындалу реті:

1. Лотоктың табанына қағаз орамал жайып салады.

2. Кеңсе кнопкаларының белгілі бір санын (50-60 дана) қартон үстіне біркелкі орналастырады.

3. Үстінде кеңсе кнопкалары бар картонды лоток үстінен 15-20 см биіктікте ұстап тұрып, ауаға лақтырып қалып картонды жылдам ала қойады. (Кнопкалар лоток табанында екі жағдайда құлап түсуі мүмкін: 1-тегіс қалпақшасымен немесе 2-үшкір жағымен төмен )

4. Әрбір лақтыру сайын, үшкір жағымен төмен қарап түскен кнопкаларды алып тастап отырып , тәжірибені кнопкалар таусылғанша қайталайды.

5. Нәтижені кестеге толтырады

6. Кнопкаларды лақтыру санының тегіс қалпақшасымен түскен кнопкалар санына тәуелділік графигін тұрғызады. (У-осіне - кнопкалар саны, Х-осіне лақтырулар саны)

7. Интерполяция қолданып, график бойынша неше лақтырулардан кейін кнопкалар саны 2 есе және 4 есе азаятынын анықтайды.

Немесе оқу жоспарында ұсынған әдістемелік нұсқаны орындауға болады.

(E/G) Әр топқа 100 ойын текшесін таратыңыз. Әр текше тұрақсыз ядро болып табылады. Барлық 100 текшені бірге қозғайды. Әрбір «алтыншы» болатын текше ыдырайды және сол текшені алып тастаймыз. Процесс «ыдырамаған» ядролармен жалғаса береді. Оқушылар қалған санны N, барлығы ыдырап кеткенге дейін, айналымның бірнеше санымен өзгеретіндігін жазып алады.

N айналым санына (уақыт рөлін атқарып отырған) тәуелділігі экспоненциалдық ыдырау мағынасына орынды жуықтатуы тиіс және жартылай ыдыраудың тұрақты (дерлік) кезеңінің болуын көрсету үшін пайдаланылуы керек.

3) Қажетті график сызылып, графикке сәйкес тапсырмалар орындалғаннан кейін радиоактивті ядролардың жартылай ыдырау периоды ұғымы енгізіліп, оған анықтама беріледі

Радиоактивті ядролардың жартылай ыдырау периодының кестемен жұмыс

4) Оқушыларды радиоактивті ядролардың ыдырау сипатының кездейсоқтығы мен спонтандылығы жөнінде хабардар ету мақсатында «Попкорн пісіру» активити өткізіледі

Тәжірибе оқушылардың сыни тұрғыдан ойлау қабылетін дамытады және олар ыдырау процессі спонтанды және кездейсоқ процесс екеніне көз жеткізеді

Оқушылар ыдыраудың сандары тәжірибенің басында, ойнау текшелерінің санының түсетіндей болатындығын байқайды. Бұл радиоактивті заттардың белсенділігі, қатысушы ядролардың санына тең екендігінің дәлелі және жартылай ыдырау периоды экспоненциалды түседі.

Негізгі идеялар болып табылатындар:

• Радиоактивті ыдырау бұл - ядролық процесс.
• Альфа-және бета ыдырауда атом саны өзгереді, басқа элементтің нуклиді пайда болатындай.
• Гамма ыдырауы, қозған ядро энергияны бөліп қана шығарады.
• Егер де нуклид қоздырылған күйде пайда болған болса, гамма ыдыраудан кейін бірнеше альфа- және бета ыдыраулар болады.

5) Ыдырау заңын қорыту: Мұғалім жартылай ыдырау периоды ұғымының физикалық мағынасы негізінде ыдырау заңын оқушылардың өзіне қорытуды ұсынады.

t = 0 → N=N ₀

t = T → N=N ₀ /2

t = 2T → N=N ₀ /4

t = 3T → N=N ₀ /8

t = 4T → N=N ₀ /16

t = 5T → N=N ₀ /32

t=nT → N=N ₀ /2 ⁿ

Осыдан: $N = \frac{N_{0}}{2^{n}} = N_{0} \bullet 2^{- \frac{t$