Рөлдік басқаруды диагностикалау

Пән аты: Өндірістік оқыту
Топ 9-173 Мамандығы: <<Автомобиль көлігіне қызмет көрсету, жөндеу және пайдалану>>
Квалификациясы : <<Автокөлікті жөндеуші слесарь>>
- - - - - - - 18.05 2020 ж

№38 ОҚЫТУ САБАҚ ЖОСПАРЫ
1. Сабақтың тақырыбы: Рульдік басқаруға ТҚК, ақауларын анықтау және жөндеу.
2. Сабақтың мақсаты: Оқушылардың білімділік қабілетін арттыру
3. Сабақтың тәрбиелік мақсаты: Мамандыққа, пәнге деген қызығушылығын арттыру
4. Дамытушылық: Оқушылардың есте сақтау логикалық қабілетін дамыту

САБАҚ БАРЫСЫ
Тақырып: Рульдік басқаруға ТҚК, ақауларын анықтау және жөндеу.
Рөлдік басқаруға техникалық қызмет көрсету. Автомобильге техникалық қызмет көрсеткен сайын қорғанысты қапты, топса қалпақшаларынғ олардың мықтылығын тексеріңіз. Бұл бөлшектерде жарылыстар, содырлар жəне басқа герметикалығын бұзатын дефектілер болса, ауыстыру қажет. Автомобиль доңғалағының тік сызықпен орналасқанда рөлдік доңғалақ шабағы көлденең жатқанын тексеру. болмаса ақаулық себебін анықтап жойыңыз. Рөлдік доңғалақты тірелгеннен басқа жаққа тірелгенінше бұрып, көзбен көріп жəне тыңдап рөлдік доңғалақтың жүрісін, ол 5° болуы тиіс рөлдік бекіту механизмін тексеру; резеңке металл топсаларында, тойтарма жəне оймакілтек қосылыстарда саңылаудың жоқтығын; тартылысты бекіту бұрандамаларын төрткілдешке жəне шарлы топса саусақтарының сомындарын бекіту сенімділігін; рөлдік доңғалақты бұруда қажаулар мен кедергілердің жоқтығын тексеру. Қағыстар ммен қажалулар болса, көлденеі тартылысты телескопиялық бағананың бұрылыс тетіктерінен ажырату жəне қайта тексеру. Қағыстар рөлдік басқарудан шығатынына көз жеткізіп, оны аввтомобильден шешу жəне төрткілдеш пен
сомынның арасындағы саңылау көлемін тексеру. саңылаудың максималды рұқсат етілген шамасы - 0,2 мм. Қажет болған жағдайда тозған бөлшектерді ауыстыру, сомын мен тіреудің арасындағы саңылауды реттеу.

7.23-сур. Төрткілдеш пен сомынарасындағы саңылауды тексеру:1 -- пуансон; 2 -- төрткілдеш; Х -- бақылау өлшемі; Р -- жүктеме

Рөлдік басқаруды диагностикалау. Сомын мен тіреудің арасындағы саңылауды тексеру үшін төрткілдешті орта күйге салу, ол тегершік осінен төрткілдеш бүйіріне бейін (87 +- 0,25) мм көлемімен анықталады. Арнайы құрылғымен Р = (500 +- 20) тегершік осінен төрткілдеш тіреуішен қарай 84 мм қашықтықта төрткілдешті Р = (500 +- 20) күшімен жүктеңіз (7.23-сур.). Басылатын пуансонның жылжуы арқылыөрткілдештің максималды жылжуу мəні Х 0,12 мм аспауы тиіс. Жинаған соң тегершіктің айналу сəті 30 мин-1 айналу жылдамдығында 50... 200 Н ■ см (0,5...2 Н ■ м) шамасында болуы тиіс. Автомобильді рөлдік басқаруды бөлшектемей рөлдік жоңғалақтың бос жүрісі жəне рөлдік механизмінің үйкелісу күші бойынша тексеруге арналған құрылғысы 7.24-суретте көрсетілген арнайы аспап бар. Аспап екі бөлек бөліктен тұрады: динамометр жəне бұрыш өлшегіш. Динамометрдің копусында ось, үш жылжымалы шайба мен серпінділігі əртүрлі - 20 жəне 120Н болатын екі серіппе монтаждалған. Осьтің соңында шкалалары бар екі тұтқа орнатылған (өлшеу диапазоны 0.120 Н). Динамометр кронштейндармен рөлдік доңғалақ бағансына бекітіледі жəне кронштейн бағыты бойынша қозғала алады. Бос жүріс рөлдік механизм, тартылыс пен бұрылыс тетіктерінің саңылаулар жиынтығы болып табылады. Саңылау алдынғы доңғалақтарды автомобиль тік сызықпен қозғалатындай орналасатындай рөлдік доңғалақта өлшенеді. Бұл ретте сол жақ доңғалақ ілінеді, ал оң доңғалақ тірекке орналасады. Динамометрдің корпусына 10 Н артық емес күш сала отырып, динамометрде күш өспейінше рөлдік доңғалақты солға бұрады, жəне аспап нұсқарын нөлдік белгіге қояды. Содан кейін тура сол күшпен рөлдік доңғалақты оңға бұрады жəне шкала бойынша саңылауды градуспен анықтайды.

7.24-сур. Рөлдік басқару люфттарын тексеруге арналған аспап: 1 -- қармау; 2 -- кронштейн; 3 -- нұсқар; 4 -- қосылатын айыр; 5 -- шкала
Рөлдік басқару механизміндегі үкеліс энергиясын жоғалтуды алдынғы доңғалақтарды автомобильдің тік сызықты қозғалысына сəйкес ілінген күйінде анықтайды. Үйкеліс күшін динамометрмен рөлдік доңғалақтың шеткі сол жақ күйден шеткі оң жақ жақ күйге бұрумен анықтайды. рөлдік басқарудың мүмкін ақаулықтарын жəне оларды жою əдістерін жою 7.2-кестеде келтірілген.
Үй тапсырмасы.
1. Рөлдік басқаруға техникалық қызмет көрсету қалай жүргізіледі?
2. Рөлдік басқаруды диагностикалау қалай жүзеге асырылады?

Автомобильдің құрылысы және пайдаланылуы П.Жүнісбеков.