Координаталық сәуле

Сабақта орындалатын іс-әрекеттер

I кезең . Ұйымдастыру бөлімі.

Оқушылармен амандасу. Сабаққа дайындықтарын тексеру.

Сабақтың мақсатын қойып тақырыппен таныстыру.

Сұрақ-жауап:
1. Натурал сан дегеніміз не?

2. Натурал сан қатары дегеніміз не?

3. Тақ сандарға қандай сандар жатады?

4. Тақ сандарға қандай сандар жатады?

II кезең Жаңа сабақты меңгерту

ІІІ. Координаталық сәуле ұғымы бойынша жұмыс.

А) Сәуле ұғымы бойынша түсінік беру.

Б) Сәуле бойында натурал сандарды орналастыру

Ойын. Торғайлар сап түзейді. Тақтада жол бойындағы торғайларды сапқа тізу бойынша жұмыстар. Ойын шарты: Торғайлар бір түзу бойында және бір бірінен бірдей қашықтықта орналасуы шарт.

• * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Оқушылар әрбір торғайды натурал сандармен белгілейді. Тексеріледі. Координаталық сәуленің бас нүктесі, бағыты анықталады.

Оқушылар торғайлардың есімдерін ойлап табады. Бұл ойын бойынша әр нүктеге сәйкес орындар анықталып, нүктенің координатасы ұғымы енгізіледі.

1. Натурал сандарды санауы бойынша салыстыру.

2. Натурал сандарды жазылуы бойынша салыстыру.

3. Натурал сандардың координаталық сәуледе орналасуы бойынша салыстыру.

Натурал сандарды әртүрілі тәсілдермен салыстыруға болады.

I тәсіл. Натурал сандарды санауы бойынша салыстыру.

Анықтама: Екі натурал санды санағанда өсуретімен алғашқы айтылғаны кіші, ал кейін айтылғаны үлкен болады. Мысал келтіріңдер:

II тәсіл. Натурал сандарды жазылуы бойынша салыстыру.

Анықтама: Екі натурал санның жазылуында қайсысының разряды үлкен болса, сол сан үлкен және қайсысының разряды кіші болса сол сан кіші болады.

Мысалы, 101 > 99, өйткені 101 санның жазылуында үш разряд, ал 99 санның жазылуында екі разряд бар, яғни 101 санның разрядтар саны 99 санның разрядтар санынан көп.

Анықтама: Разрядтары бірдей екі натурал санның қайсысының (солдан оңға қарай) бірдей разрядтағы цифры үлкен болса, сол сан үлкен болады.

Мысалы, себебі 3>1.

Салыстырыңдар: 5814 □ 5814, 6230□6240

Анықтама: Екі натурал санның разрядтар саны мен бірдей разрядтағы цифрлары бірдей болса, онда олар тең болады.

Мысалы,

III тәсіл. Натурал сандардың координаталық сәуледе орналасуы бойынша салыстыру.

Анықтама: Екі натурал санның координаталық сәуледе сол жақта орналасқаны кіші, ал оң жақта орналасқаны үлкен болады.

Мысалы, О

1-сурет

0 1 14 19

19 саны 14 санының оң жағында орналасқан, сондықтан 19 >14.

Егер қандай да бір сан біреуі сол жағында, ал екіншісі оң жағында орналасқан екі санмен салыстырылса, онда қос теңсіздік қолданылады.

Мысалы,

О

• • • • 2-сурет

0 1 12 15 19

15 саны координаталық сәуледе 12 санының оң жағында, ал 19 санының сол жағында орналасқан. Онда 12<15 <19 деп жазамыз. Мұндай жазуды қос теңсіздік дейміз.

12<15 <19 қос теңсіздігінің оқылуы:

-15 саны 12-ден үлкен, бірақ 19-дан кіші немесе 15 саны 19-дан кіші, 12-ден үлкен.

қосындысынан кіші болады.

Топтық жұмыс

1. у-тің орнына қойғанда 1) 13<y<19 2) 31<y<37 қос тенсіздігі дұрыс болатындай барлық натурал сандарды атаңдар және жеке -жеке координаталық сәуледе кескіндеңдер.

Шешімі: 1) 13<y<19 13< 14, 15, 16, 17, 18< 19

O

0 1 13 14 15 16 17 18 19

3. Төменде кескінделген координаталық сәулені қолданып, мүмкін болатын барлық қос теңсіздіктерді жазыңдар.

О

• • • •

0 a b c

Шешімі: 1) 0 < a < b; 2) 0 < b< c; 3) a < b < c; 4) 0 < a < c .

Жеке жұмыс . Өтілген сабақ материалдары бойынша тестік

тексеру.

1. Ауаның таңертеңгі температурасы 17 ⁰ С болды, ал күндіз 14 ⁰ С -ға көтерілді, кешке 6 ⁰ С-қа төмендеді. Кешкі температураны анықтаңдар. .

24 ⁰ С; 25 ⁰ С; 26 ⁰ С; Басқа жауап.

2. Берілген нүктелердің қайсысы қалғандарына қарағанда солға қарай орналасқан?

А(7) ; В(10) ; С(11) ; D(4) .

3. Координаталық сәуледе 19 және 43 сандарының арасында неше бірлік кесінді бар?

23; 24 ; 25; Басқа жауап.

4. Берілген нүктелердің қайсысы координаталық сәуледе екі нүктенің ортасында орналасқан?

А(18) ; В(14) ; С(11) ; D(8)

5. Координаталық сәуледе 7-ден кем сандарды белгілеңдер.

• * * * * * * * * * * *

0 х

6. Координаталық сәуледе 9-ден кем, 3-тен артық болатын сандарды белгілеңдер.

• * * * * * * * * * * *

Оқыту мақсаттары :

5. 3. 1. 1 әртүрлі бірлік кесінді ұзындықтарын біледі және координаталық сәуледегі бірлік кесінді ұғымын түсінеді

5. 5. 3. 2

Натурал сандарды координаталық сәуледе кескіндейді;

Бағалау критерийі :

1. . Координаталық сәуледегі бірлік кесіндіні біледі

2. Натурал сандарды координаталық сәуледе кескіндей алады;