Интерактивті оқыту - білімді алудың заманауи әдістері

ОРТА БІЛІМ БЕРУ ПРОЦЕСІНДЕ ШЕТЕЛ ТІЛІН ОҚЫТУДА ЗАМАНАУИ ИНТЕРАКТИВТІ ӘДІСТЕРДІҢ РӨЛІ МЕН ҚОЛДАНЫЛУЫ
Абишова А.И.,Серік Қ.Ж.
Студенттер,Ә.Марғұлан атындағы Павлодар Педагогикалық Университеті,Павлодар қ.
Раисова А.Б.
РФ п.ғ.к.,Ә.Марғұлан атындағы Павлодар Педагогикалық Университеті,Павлодар
Қоғамның дамуы және әлемде болып жатқан әлеуметтік-экономикалық өзгерістер адам өмірі мен іс-әрекетіндегі шет тілдерінің мәні мен рөлін қайта қарауға әкеледі. Білім беру жүйесінде шет тілдерінің мәртебесі айтарлықтай артып келеді, бұл мұғалімдердің кәсіби қызметіндегі басымдықтардың өзгеруіне алып келеді. Шет тілін оқытудың негізгі мақсаты мектеп оқушыларының лингвистикалық және әлеуметтік-мәдени құзыреттілігін дамыту болып табылады, сондықтан оқыту әдістеріне қатысты мәселелер ерекше өзекті болып табылады.
Шетел тілін меңгеру деңгейіне қойылатын талаптардың өсуіне байланысты мұғалімдер студенттерді шет тілі мәдениетіне баулу, мәдениетаралық қарым-қатынаста табысты өзара әрекеттесуге дайындау үшін қажетті жағдайлар жасауы керек. Бұл грамматика мен лексиканы білуді ғана емес, сонымен қатар тиімді қарым-қатынас дағдыларын дамытуды талап етеді. Қазіргі кезде шет тілі сабақтары әр оқушыны белсенді әрекеттесу процесіне тартып, сөйлеу әрекетін ынталандырып, тілді меңгеруге деген қызығушылық пен құштарлықты дамытуы керек. Бұл мақсаттарға жету үшін заманауи ұрпақ сұранысына бейімделген инновациялық әдістерді қолдану қажет. Сондай тәсілдердің бірі - шет тілін оқытуда интерактивті әдістерді қолдану.
Интерактивті оқыту - оқушылар арасында, сонымен қатар оқушылар мен мұғалім арасында көп қырлы өзара әрекеттестік орын алатын белсенді оқыту түрі [1, б.44-46].
Галскова Н.Д. сияқты заманауи зерттеушілер. [2, б.21-32] және Полат Е.С. [3, б.74-76] интерактивті әдістерді қолдану бағдарламаны тереңірек меңгеруге, шет тілінде коммуникативті дағдыларды дамытуға, лексикалық және грамматикалық материалды бекітуге ықпал ететінін, сонымен қатар тілдік кедергі мен сөйлеу қорқынышын жеңуге көмектесетінін атап өтеді.
Заманауи білім цифрлық дәуір талаптарына бейімделіп, қарқынды дамып келеді. Бұл, әсіресе, дәстүрлі әдістер бірте-бірте интерактивті технологияларға орын беріп жатқан шет тілдерін үйренуге қатысты. Орта мектепте шет тілін оқыту үдерісінде заманауи интерактивті әдістерді қолдану оқушылардың ынтасын айтарлықтай арттырады, сабақтарды қызықты етеді және материалды тереңірек меңгеруге ықпал етеді.
Интерактивті әдістердің негізгі артықшылықтарының бірі - олардың оқушыларды оқу процесіне тарту мүмкіндігі. Білім беру платформалары, мобильді қосымшалар, виртуалды және толықтырылған шындық сияқты технологиялар тілдік ортаға енуге көмектеседі, бұл әсіресе шет тілін үйрену кезінде маңызды. Мысалы, виртуалды турлар мен симуляциялар үйренушілерге табиғи контексте тілмен өзара әрекеттесуге мүмкіндік береді, бұл жаңа білімді түсіну мен сақтауды жақсартады.
Сонымен қатар, интерактивті әдістер шет тілін үйренуде негізгі болып табылатын қарым-қатынас дағдыларын дамытуға көмектеседі. Топтық жобалар, рөлдік ойындар және онлайн пікірталастар студенттерге әртүрлі жағдайларда сөйлеуді жаттықтыруға мүмкіндік береді, оларға тілдік кедергілерді жеңуге және қарым-қатынаста сенімділікті дамытуға көмектеседі. Оқу процесін қызықты әрекетке айналдыратын және оқушылардың белсенділігін арттыратын тілдік квесттер мен геймификация сияқты ойын технологиялары да белсенді түрде қолданылады. Тағы бір маңызды аспект - интерактивті технологиялар ұсынатын оқытуды жекелендіру. Бейімделетін оқыту жүйесі мен жасанды интеллект арқасында мұғалімдер әр оқушының білім деңгейі мен қызығушылығына қарай материалдар мен тапсырмаларды таңдай алады. Бұл білімдегі олқылықтарды тиімдірек толтыруға және тілді үйренуге деген ынтасын арттыруға мүмкіндік береді.
Интерактивті әдістер де оқушылардың дербестігі мен жауапкершілігін дамытуға көмектеседі. Онлайн курстар, тестілер мен тренажерлар студенттерге олардың үлгерімін өз бетінше бақылауға мүмкіндік береді, ал әртүрлі білім беру ресурстарына қол жеткізу оқу шекарасын кеңейтеді. Осылайша оқушылар тілді меңгеріп қана қоймай, болашақта өздеріне пайдалы болатын өзін-өзі тәрбиелеу дағдыларын меңгереді.
Сонымен, орта мектепте шет тілін оқытудың заманауи интерактивті әдістері оқушылардың тілдік құзыреттілігін қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. Олар оқу үдерісін қызықтырақ, тиімді және оқушылардың жеке қажеттіліктеріне бейімделген етеді, бұл түптеп келгенде тілді жақсы меңгеруге және оны өмірде практикалық қолдануға ықпал етеді.
Бастапқыда интерактивті әдістер плакат, карта, макеттер сияқты көрнекі құралдарды қолдану арқылы жүзеге асырылды. Дегенмен, технологияның дамуымен оқыту процесі келесі интерактивті құралдарды қолдану арқылы серпінді және қызықты болды: интерактивті тақталар, планшеттер, компьютерлік тренажерлар, виртуалды модельдер, плазмалық панельдер, проекторлар және басқа заманауи құралдар.
Интерактивті оқыту бірқатар маңызды мәселелерді шешеді [4]:
Оқушыларды белсенді жұмысқа тарта отырып, материалды дәстүрлі түсіндіруден интерактивті өзара әрекетке көшуге мүмкіндік береді.
Уақыт шығындарын оңтайландырады, өйткені интерактивті технологиялар классикалық тақталарды пайдалану және диаграммалар мен сызбаларды қолмен салу қажеттілігін азайтады.
Мектеп оқушыларының әртүрлі сенсорлық жүйелерін белсендіру арқылы материалды меңгеру тиімділігін арттырады.
Сабаққа барлық қатысушыларды тартуға ықпал ете отырып, топтық жұмыс пен интерактивті ойындарды ұйымдастыруға жағдай жасайды.
Бұл мұғалім мен оқушылар арасында тығыз байланыс орнатуға көмектеседі, бұл сыныптағы атмосфераны жақсартады және оқушылардың оқу-тәрбие процесіне бейімделуін жеделдетеді.
Оқытудың интерактивті әдістері сабақ барысында оқушыларға жан-жақты әсер етуге мүмкіндік береді:
Оқу процесіне қатысу үшін миға шабуыл, пікірталас, рөлдік ойын сияқты әдістер қолданылады.
Сабақтың негізгі бөлімінде кластер әдісі, белсенді оқу, пікірталас, интерактивті дәрістер, іскерлік ойындар қолданылады.
Кері байланыс үшін <<аяқталмаған сөйлем>>, эссе, ертегі, шағын эссе әдістерін қолданған тиімді.
Интерактивті әдістер жеке және топтық болып бөлінеді. Жеке тапсырмаларға практикалық тапсырмалар мен оқыту кіреді. Топтық технологияларға мыналар жатады:
пікірталас нысандары (пікірталас, пікірталас, жағдайды талдау, жобаны әзірлеу);
ойын әдістері (іскерлік, рөлдік ойын, дидактикалық ойындар, сұхбат, жағдаяттарды ойнау);
оқыту әдістері (психологиялық тренинг, командалық жаттығулар).
Оқытудың интерактивті әдістері нақты қарым-қатынас жағдайларын имитациялауға, студенттерді оқытылатын тілдің мәдени ерекшеліктерімен таныстыруға, мәдениетаралық өзара әрекеттесу дағдыларын дамытуға мүмкіндік береді. Олар студенттердің қателесуден қорықпай шет тілін еркін қолдана алатындай жағдай жасайды, бұл олардың өзіне деген сенімділігін арттырады. Оқушылар өз ойларын дұрыс жеткізуге үйренеді, бұл дәстүрлі оқыту әдістерімен салыстырғанда сөйлеу дағдысының дамуына оң әсер етеді. Мұндай әдістер тілдік мектептерде де, жалпы білім беретін мекемелерде де өзінің тиімділігін дәлелдеді.
Шетелдік педагогикада интерактивті әдістер кеңінен таралып, оқу процесінде сәтті қолданылуда. Олар мектеп оқушыларының белсенділігін арттыруға, олардың бәсекеге қабілеттілігін, топта жұмыс істеу дағдыларын дамытуға көмектеседі, сонымен қатар мұғалімдерге тәрбиелік, дамытушылық және әлеуметтік-бағдарлы міндеттерді шешуге көмектеседі, бұл осы тәсілдің тиімділігін растайды. Сонымен бірге мұғалімге дәстүрлі әдістерге қарағанда белсенділік, икемділік, шығармашылық қажет.
Көптеген зерттеулер интерактивті әдістерді қолдана отырып оқитын мектеп оқушыларының оқу бағдарламасын тезірек және жақсы меңгеретінін, коммуникативті дағдыларды дамытып, шет тілін меңгеруді талап ететін жағдайларға жақсы бейімделетінін дәлелдейді.
Бұл зерттеуде ағылшын тілін орташа деңгейде меңгерген жалпы білім беретін мектеп оқушылары арасында эксперимент жүргізілді. Экспериментке әртүрлі сыныптардағы 30 адамнан екі топқа бөлінген 60 адам қатысты. Оқу бағдарламасы аясында <<Иелік септіктің қолданылуы>> тақырыбында екі ашық сабақ өткізілді.
Бірінші топта сабақ дәстүрлі лекциялық форматта өтті. Мұғалім материалды түсіндірді, оқушылар конспектілер алды, содан кейін мысалдарды талдап, бақылау жұмысын аяқтады.
Екінші топта сабақ интерактивті әдістерге негізделді: бейнероликтер, ойын тапсырмалары, интерактивті тақтаны пайдалану, шағын фильм көру, командалық жаттығулар және тестілеу.
Сынақ нәтижелері бірінші топтағы оқушылар материалды 62 пайызға, екінші топтағылар 94 пайызға меңгергенін көрсетті. Сонымен қатар, екінші топтағы қатысушылар процеске қатысудың жоғары деңгейін және зерттелетін тақырыпқа қызығушылықты атап өтті.
Осылайша, жүргізілген зерттеу оқу үдерісінде интерактивті әдістерді қолданудың маңыздылығын растайды. Олар оқуды модернизациялауға, оны қызықты етуге, материалды меңгеру тиімділігін арттыруға және студенттердің шет тілін үйренуге деген қызығушылығын арттыруға мүмкіндік береді.
Қорытындылай келе, интерактивті әдістер оқытудың дәстүрлі түрлеріне заманауи және тиімді қосымша болып табылады деп айтуға болады. Оларды пайдалану оқу жоспарын тезірек және жақсы меңгеруге ықпал етеді, мектеп оқушыларының ынтасын арттырады және шет тілін үйренуді қызықты әрі қолжетімді етеді.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Воронкова О.Б. Білім берудегі ақпараттық технологиялар. Интерактивті әдістер / О.Б. Воронкова. - М.: Феникс, 2018 ж. - 598с.
2. Галскова Н.Д. Шетел тілдерін оқытудың заманауи әдістері / Н.Д. Гальскова. - М: ARCTI, 2020 ж. - 274с.
3. Полат Е.С. Білім беру жүйесіндегі жаңа педагогикалық және ақпараттық технологиялар / Е.С. Полат. -М.: <<Академия>> баспа орталығы, 2019. - 223с.
4. Интерактивті оқыту - білімді алудың заманауи әдістері. [Электрондық ресурс] Сайтта интерактивті оқытудың құралдары мен әдістері, оның жіктелуі және қолданудың психологиялық-педагогикалық шарттары туралы ақпарат бар. Қол жеткізу режимі: https://womanadvice.ru/interaktivnoe-obuchenie-sovremennye-metodiki-polucheшya-znaшy (қол жеткізу күні: 29.01.2021)