Қазақ тілінен грамматикалық ойындарды қолдану

Төлеуова Анар Қаражігітқызы -Маңғыстау облысы Түпқараған ауданы Жалау Мыңбаев мектеп-гимназиясының жоғары санатты қазақ тілі мен әдебиетінің мұғалімі

Сабақтың тақырыбы: Грамматикалық ойындар арқылы тіл ұстарту сабағы

Сабақтың мақсаты: оқушылардың лексика тарауы бойынша білімдерін одан әрі дамыту, тереңдету, ізденгіштігін арттыра отырып, ой-өрісін кеңейту, тіл байлығын молайту, ауызша және жазбаша сөйлеу мәдениетін, сауаттылығын арттыру, шығармашылық қабілетін ұштау.

Сабақтың тәрбиелік мақсаты: Оқушылардың бойына адамгершілік қасиеттер дарыту, ізгілікке, ынтымаққа, халықтық педагогика негіздеріне, өзара сыйластық, достыққа тәрбиелеу.

Сабақтың әдісі: іздендіру, салыстыру, проблема қоя салыстыру, диалогты ойын түрлері, мәтін құрастыру.

Сабақтың түрі: танымдық жарыс, тіл дамыту

Сабақтың көрнекілігі: түрлі-түсті суреттер, сызбалар, слайдтар

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру. Оқушылардың сабаққа қатысы, құрал-жабдықтардың

ІІ. Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы "Тіл патшалығы елінде" деп аталады.

Сабақтың эпиграфы: Тілдің қадірін білмеген

Кімнің қадірін білген?

Тіл ұстарту сабағы қазақ тілінен өтіп жатқан лексика тарауына арналады. Қазақ тіліндегі сөз, оныі мағынасын зерттейтін саланың қыр-сырын меігеру -мақсатымыз. Сабақ топтық жарыс түрінде өтеді. Жарыс жеті айналымнан тұрады.

І топ -"Тілшілер" ІІ топ-"Тапқыштар" ІІІтоп - "Шешендер"

1. Топтың аты -"Тілші",

Сүріндіріп көрші!

2. Тобымыз біздің - "Тапқыш",

Білейікші кім айтқыш?

3. Аталды топ -"Шешен",

Не болса да шешем!

1-айналым. Топтық тапсырма. Әр топқа тірек сөздер беріледі. Сол сөздер қатысқан мақал-мәтелдер айту.

"Тілші" - қазақ, су, қой.

"Тапқыш" - үй, қыс, мысық.

"Шешен" - тон, көз, тауық.

2-айналым. Балалар, қазақша ай аттарын жатқа білеміз бе? Қане, енді "Жаңылдырсаң да жаңылмаймын" ойыны арқылы білім сынаймыз. Шарты: Тақтаға жазылған қате атауларды дұрыс жазып шығу.

"Тілшілер" - 1. ҢАҚАРТ. 2. ПАҚНА. 3. УАРЗЫН 4. РЫММА

"Тапқыштар" - 1. МЫСУМА. 2. РҚУЫЙКЕ. 3. АРҚАША. 4. ЗАҚАН

"Шешендер" - 1. ЛЕЖСАНТОҚ. 2. МАЗЫТ. 3. ДЕЛІШ. 4. СУІРӘ

3-айналым - Топтық тапсырма. Үлестірмелі парақша суырып, жауабын жазу.

"Тілшілер" - Тұрақты сөз тіркесінің мағынасын айту. ит арқасы қиянда, қоян жүрек, тісінен шығармау, бармағын тістеу, көзі шарасынан шығу, қызыл өңеш болу

"Тапқыштар" жеті, үш, тоғыз сөздері қандай тіркес, ырым-тыйым сөздер бар? Мысалы: жұт жеті ағайынды жеті шелпек, жеті күн, жетісін беру, ер кезегі үшке дейін, тоғыз тоқырау, жеті қазына, жігіттің үш жұрты т. б.

"Шешендер" - Тыйым сөздердің мәнін түсіндір. бүйіріңді таянба, түнде суға барма, тізеңді құшақтама, үйге жүгіріп кірме, есікке керілме, адамды санама, бас киімді теріс айналдырып киме т. б.

4-айналым - Сурет бойынша әңгіме. Төрт түліктің, жыл мезгілдерінің суреттері ілінеді, суретті пайдалана отырып, тақырыпқа қатысты мақал-мәтел, тұрақты тіркестер арқылы мәтін жазу.

5-айналым - "Кім тапқыр?"ойыны бойынша мақалдарды антонимдермен толықтыру

"Тілшілер" - 1. Үйдің . . . - . . . қыс түскенде білерсің, кімнің . . . - . . . іс түскенде білерсің.

2. Ашу- . . . , ақыл- . . .

3 . . . сөз- көмір, . . . сөз- алтын.

"Тапқыштар" - шаш, қас, бақ сөздері омоним болатын сөйлемдер құрау, осы сөздер қатысқан мақал-мәтелдер айту.

Мысалы: Әйелдің шашы ұзын, ақалы қысқа. Қасың берген асты дұшпан көрме. Бақ-ұзатылған қыз.

"Шешендер" - Табу, эвфемизм, дисфемизм қатысқан мәтін құрап әңгілеу. Мысалы: Менің ағам былтыр үйленді. Жеңешем бәрімізге ат қойды. Мені "Кішкенем", інімді "Шырақ", сіңлімді"Шырайлым" деп атап кетті. Ағамның үлкен ағалары мен апа-жеңгелерін де атымен атамайды. "Үлкен үйдегі қайнаға", "Жеделдес қайнаға", "Әнші жеңешем", "Үндемес", "Әкім абысын" деген аттары бар. Жеңешем о дүниелік болған адамдардың да атын тергейді. Жақында жеңешем бәрімізге қуаныш сыйлады. Біздің жанұя ат ұстатар мен шай құяр бқпелермен толықты. Мен жеңешеме дән ризамын.

Осы мәтінде табу, эвфемизмдер бар.

6-айналым - Топ басшыларына тапсырма. "Сөзтізбек" ойыны. Шарты: Әр сөздің соңғы дыбысынан басталатын сөздер тізбегін жасау. 2минутта 10сөз жазып шығу.

7-айналым - Сабақ эпиграфын ашу мәнінде "Тіл қадірін білмеген- ел қадірін білмейді" тақырыбына ойтолғау жазу.

Қорытындылау: Сабақтың қорытындысында 3топтың оқушыларының бағасы бағалау парақшалары бойынша шығарылады. Ең жақсы жауап беріп, белсенділік көрсеткен әр топтың 3оқушысына "Озат тілші", "Тапқыш ұлан", "Зерделі шешен" атағы табыс етіледі. Бұлар - "Тіл патшалығы" елінің көсемдері, ал қалған оқушылар, сендер -сол көсемдер бастаған елдің талантты ізбасарларысыңдар!

Ұқсас жұмыстар

Қазақ тілі пәніне арналған оқыту әдістемесі

АҒЫЛШЫН ТІЛІ САБАҒЫНДА ОҚУШЫЛАРДЫ ЕЛЖАНДЫЛЫҚҚА ТӘРБИЕЛЕУ

Ойын технологиясы оқушылардың білімін дамыту құралы

Орыс тілінде

Сұрақ - жауап ойыны

Қазақ тілі сабағында ойын технологиясын қолдану арқылы бастауыш сынып оқушыларының тілге деген қызығушылығын қалыптастыру

Қазақ тілі туралы

Шет тілі сабағында ойын түрлерін қолдану

Сабақта ойын түрлерін қолдану

Ойын технологиясы

Пәндер