М.мақатаев «райымбек, райымбек» поэмасы

Бактыгалиева Эльмира Сагынгалиевна

Батыс Қазақстан облысы, Сырым ауданы

Ж.Досмұхамедов атындағы жалпы білім

беретін орта мектеп-
балабақша кешенінің

қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

|9-сынып |Сабақ. Әдебиет |
|Сабақтың |М.Мақатаев «Райымбек, Райымбек» поэмасы. |
|тақырыбы | |
|Жалпы мақсаты |«Райымбек, Райымбек» поэмасының мазмұнын меңгерту. Поэманың тақырыбы мен идеясын ашу. |
| |Райымбектің тарихта болған батыр адам екенін ұғындыру. Райымбек Хангелдіұлының тарихи,әдеби |
| |бейнесін ашу. |
|Күтілетін |«Райымбек,Райымбек» поэмасының мазмұнын баяндап, поэманың сюжеттік мазмұнын ашады, |
|нәтижелер |композициясына және көркемдік ерекшелігін талдап, салыстырады. |
|Сабақ түрі |Жаңа сабақ |
|Тапсырмалар |Джигсо стратегиясы, поэма кейіпкерлерін салыстырады, әдеби теориялық талдау жасайды, рөлге |
| |бөліп оқиды, жуан-жіңішке сұрақтар дайындау, «Ерлер ел үшін туады» тақырыбына ойтолғаныс |
| |жазу, тест. |
|Керекті |Стикерлер, интербелсенді тақта, И.Расылханның орындауындағы « Жас қайың» әнінің аудио |
|жабдықтар |жазбасы. |
|Сабақ барысы |
|Сабақ кезеңдері|Мұғалім әрекеті |Оқушы әрекеті |
|Кіріспе |І.Тұлғааралық байланысты орнату. Сыныппен амандасу. |Оқушылар бір-біріне |
| |1.Сыныппен амандасу. |тілек тілейді. |
| |2. «Мен сыныппен жұмысты қалай бастаймын» |Оқушылар өткен сабақта |
| |«Тілек тілей білеміз бе?» |алған білімдері бойынша |
| |ІІ.Сыныптың білім деңгейін анықтау. |сұраққа жауап береді. |
| |1.М.Мақатаевтың өмір сүрген жылдарын ата? | |
| |2.Ақын неше жасынан бастап өлең жаза бастады? |Мұқағали өлеңдерінің |
| |3.Ақынның алғашқы туындылары қандай басылымдарды жарық көрді? |тақырыптары қандай? |
| |4.Ақынның «Қазақ әдебиеті» газетіне басылып шыққан бір топ |-деген сұраққа |
| |өлеңдеріне тілек жазған кім? Ә.Тәжібаев |топтастырады. |
| |5.Мұқағалидың қандай шығармалары бар? | |
| |ІІІ..Алдыңғы сабақты қысқаша қайталау. | |
| |1.Ақынның табиғат лирикасы туралы жазылған қандай өлеңдерін | |
| |білесің? | |
| |2.Ақынның Абай шығармаларымен үндес қандай өлеңдерін білесің? | |
| |3.Ақынның махаббат тақырыбы туралы жазылған өлеңін жатқа оқы. | |
| |ІҮ. Сабақ тақырыбын білдіретін мәселелерді анықтау. | |
| |«Батыр» -дегенді қалай түсінесіңдер? | |
| |Қазақтың қандай батырлар жырын білесіңдер? | |
| |Қазақ батырларынан кімдерді білесіңдер? | |
| |Біз өткен сабағымызда қай ақынның шығармашылығымен таныстық? | |
|Тұсаукесер |Райымбек батыр туралы кім қандай деректер біледі? |Оқушылар Райымбек батыр |
| | |туралы білетіндерін |
| | |ортаға салады |
|Негізгі бөлім |Білім.1.«Райымбек, Райымбек» поэмасына жалпы шолу |1.3топ 3 бөлімін оқиды |
| |Джигсо стратегиясы. |да топ мүшелері орнынан |
| |2.Түсіну. Райымбек кім?Оның батырлығы поэмада қандай әркеттер |ауысып басқа топ |
| |арқылы көрінеді?Райымбек образын бейнелеуде ақынның шеберлігі қай |мүшелерін тыңдайды.Өз |
| |тұста көрінеді?Ақын қазақ елінің қиын жағдайын қалай жырлайды?Поэма|түсінгенін ортаға |
| |сюжеті неше арнада дамиды? |салады. |
| |3. Қолдану. Жоғары, төмен мәртебелі сұрақтар дайындау. |2.Өз топтарына қайта |
| |4. Талдау. |келіп поэма бойынша |
| |«Райымбек, Райымбек» поэмасының композициялық құрылысын талдау. |түсінгендерін |
| | |талқылайды. |
| |1-топ. Поэмадан аллитерация мен ассонасты табу. |3.Рөлге бөліп оқиды. |
| |2-топ. Теңеуді, анафора мен эпифораны табу. |1.Шығарманың тақырыбы – |
| |3.Мақал мен қарғысты,Қабай жыраудың портретін табу. |қазақ пен жоңғар |
| |5.Жинақтау. |арасындағы жаугершілік. |
| |1-топ.М.Жұмабаевтың «Батыр Баян» поэмасымен салыстыру. |1.Оқиғаның басталуы – |
| |2-топ. Райымбектің поэмадағы бейнесі. |2. Оқиғаның шиеленісуі –|
| |3-топ. І.Есенберлиннің «Қаһар» романындағы Нысанбай жырау мен | |
| |поэмадағы Қабай жырауды салыстыру. |3. Оқиғаның шарықтау |
| |6.Бағалау. |шегі – |
| |«Ерлер ел үшін туады» ойтолғаныс жазу. |4. Оқиғаның аяқталуы - |
| | | |
| | |И.Расылханның |
| | |орындауындағы « Жас |
| | |қайың» әнін тыңдап, |
| | |«Ерлер ел үшін туады» |
| | |тақырыбына |
| | |ойтолғаныстарын жазады.|
| | | |
| | | |
| | |Жуан-жіңішке сұрақтарды |
| | |стикерге жазады. |
|Қорытынды |Тест. 1.Райымбек поэмасының басты тақырыбы не? |Оқушылар тестіні |
| |А)қазақ халқының әлеуметтік жағдайы В) қазақ пен жоңғар арасындағы |орындайды,кейін |
| |жаугершілік. |жұмыстарын алмастырып |
| |С) Райымбек батыр |тексереді. |
| |2. Поэма неше бөлімнен тұрады? А) 1 В) 5 С)3 | |
| |3. Поэма қалай басталады? | |
| |А) Зар заман өлеңімен В) Ақынның ренжуімен С) «Елім-ай» | |
| |өлеңімен | |
| |4. Қан боп ақсын басыңа қара жауын! | |
| |Құл боп өтсін мәңгілік балаларың! – кімнің қарғысы сөзі? | |
| |А) Райымбек В) Түке С) Қабай жырау | |
| |5. Әкесі өлгенде Райымбек неше жаста болды? | |
| |А) 13 В) 15 С) 18 | |
| |6. Райымбек қол жинау үшін би қандай шарт қойды? | |
| |А) Іле өзенінен атпен өту В) Жамбы ату С) Қылыштасу | |
| |7. «Әлдекімдер естілсе созған әні, | |
| |Әлдекімдер аңырап жоқтау айтса» - троптың қай түрі қолданылған? | |
| |А) анафора В) эпифора С) метафора | |
| |8. Ойран болған ордаңның орнына кеп, | |
| |Отау тігіп, оттарын сен жағасың! Кімнің тілегі? | |
| |А) Райымбек В) Нысанбай жырау С) Қабай жырау | |
| |9. Өз атын өзі ұрандап, жейдесін ту ғып байлап жұлдыздай ағып | |
| |келетін кім? | |
| |А) Батыр Баян В) Райымбек С) Қабай жырау | |
| |10. Райымбек өзін алғаш Албанға қалай танытты? | |
| |А) Аруақ! В) Райымбек,Райымбек С) Абылай! | |
| |Бағалау. | |
|Сабақтың |Мен сыныпта жақсы психологиялық атмосфера тудыру мақсатында оқушылар бірі-біріне тілек |
|өзіндік талдауы|айтудан бастады. Сынып оқушыларын Ескендір Хасанғалиевтің «Атамекен», « Гүлсезім», |
| |«Айналайын» әндерімен 3 топқа бөлдім. Алдыңғы сабақты қысқаша қайталауда оқушыларға түрткі |
| |болу бағытындағы: М.Мақатаевтың өмір жолы туралы не білесіңдер?- деген сұрақ қойдым. Жанна: |
| |«Мұқағали Мақатаев қазіргі Алматы облысы, Райымбек ауданындағы Қарасаз аулында 1931 жылы 9 |
| |ақпанда дүниеге келді. Балалық шағы соғыспен тұспа-тұс келген Мұқағали өлеңді он-он бір |
| |жасынан жаза бастайды. Алғашқы өлеңдері аудандық газетте жарық көрген. Ауыл орта мектебін |
| |1948 жылы бітіріп, өз ауылында комсомол, кеңес қызметтерінде болған. Кейін аудандық газетте |
| |әдеби қызметкер, Қазақ радиосында диктор болған»- деп жауап берді. Ақынның махаббат тақырыбы |
| |туралы жазылған өлеңін жатқа оқып, Абай өлеңімен салыстыруда Нұржауған: Ақын өлеңдерінің |
| |сезімді суреттеуде Абайдан кейінгі табиғат лирикасын сезіммен жырлауда өзіндік орны бар |
| |екенін, терезенің алдына келіп тұрған көгершінге теңегендігі туралы айтты. Ақын өлеңдерін |
| |тақырыпқа топтастыруда Асылай интербелсенді тақтаға Мұқағали өлеңдерінің негізгі тақырыптарын|
| |топтастырып жазды. Сабақтың тақырыбын білдіретін мәселені анықтауда батыр ұғымын топтастырып|
| |алдым да қазақ батырлары туралы не білетіндігін сұрадым. Нұржаннат Райымбек батыр туралы |
| |қосымша деректерді сыныптастарына баяндады. Поэма мазмұнын меңгертуде Джигсо стратегиясын |
| |қолдандым. Оқушылардың түсінгенін байқау мақсатында қойылған: « Райымбек кім? Оның батырлығы |
| |поэмада қандай әркеттер арқылы көрінеді? 2.Райымбек образын бейнелеуде ақынның шеберлігі қай|
| |тұста көрінеді? 3.Ақын қазақ елінің қиын жағдайын қалай жырлайды? 4.Поэма сюжеті неше арнада |
| |дамиды? -деген сұрақтарға сынып оқушылары жақсы жауап берді. Сабақта оқушылар топпен |
| |жұмыстанып поэманың композициялық құрылысына әдеби-теориялық талдау жасады. 1 топ |
| |М.Жұмабаевтың «Батыр Баян» поэмасындағы баян батырмен, 3 топ І.Есенберлиннің «Қаһар» |
| |романындағы Нысанбай жырау мен поэмадағы Қабай жырауды салыстырып, тарих пәнәнен алған |
| |академиялық білімін қолданды. 2-топ. Райымбектің поэмадағы бейнесімен, тарихи бейнесін ашып|
| |постер қорғады. Постер қорғауда Нұржауғанның көшбасшылығы айқын байқалды. Асылай, Жұлдыз, |
| |Гүлден тапсырмаларды орындауда шапшаңдық танытты. Өзін-өзі реттей алды. Сонымен қатар әр топ |
| |мүшелері жоғары, төмен мәртебелі сұрақтарға жауап беріп, өздері де сұрақтар дайындады. Сұрақ |
| |дайындауда Гүлсезім белсенді қатысты. Сабақта оқушылар «Ерлер ел үшін туады» тақырыбында |
| |ойтолғауларын жазып, тест тапсырмасын орындады. Оқушыларды бағалауда бағалау өлшемдерін |
| |негізге алып, тесттің қорытындысымен бағаладым. |
|Сабақты бағалау|Сабақ қызықты өтті. Себебі, сынып оқушылары белсенді қатысып, позма мазмұнын толық меңгерді. |
| |Мұны оқушылардың тапсырманы орындау мүмкіндігімен тест қорытындысы арқылы анықтадым. Сабақта |
| |Жұлдыздың, Нұржауғанның, Асылайдың, Әйгерімнің көшбасшылығын постер қорғауда, ойтолғаныстарын|
| |көркем жеткізгенінен көрдім. Нұржауғанның мәнерлеп оқу дағдысы шыңдалғанын «Қарасаз» өлеңін |
| |оқуынан білдім. |