Тіл ұстарту. 7 сынып

Атырау облысы
Индер ауданы
Махамбет атындағы орта мектептің
қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі
Қайырлиева Ардақ Төлеуқызы

7 сынып Қазақ тілі
Тақырыбы: Тіл ұстарту <<Мемлекеттік тіл-менің тілім
Мақсаты: 1) Оқушыларды өз ана тілінің қадір-қасиетін біліп, өз ана тілінің көркемдігін сезініп, сөз құдіретін түсініп, оның адам өміріндегі маңызын ұғынуға үйрету.
2) Тіл әуезділігін, көркемдігін, байлығын, шешендігін көрсететін нақыл сөздер, мақал-мәтелдер арқылы оқушы дүниетанымын, ой өрісін дамыту.
3) Тіл тазалығын сақтау, мәдениетті сөйлеу, шешендік өнерді оқушы бойына сіңіре отыра, ана тіліне сүйіспеншілігін қалыптастыру, мемлекеттік тіл мәртебесін көтеруге атсалысуға шақыру.
Әдісі: топтық сайыс, блум жүйесі, сын тұрғысынан ойлау технологиясы
Көрнекілігі: слайд, интерактивтік тақта, түрлі-түсті қалам, смайликтер
Сабақтың жүрісі: .
І. Ұйымдастыру
1)Амансың ба, Алтын күн?!
Амансың ба, Көк аспан?!
Амансың ба, Жер-Ана?!
Амансың ба, достарым?!
Сіздерді көрсем қуанам!
2) Тренинг. ( өз атарына сын есімді тіркестіріп айту. Адал Ардақ, әдепті Әйгерім, байсалы Бекарыс,т.б
Шеңбер болып тұрайық жылы жүзбен, Достық-біздің ұранымыз
Бізге келсін қуаныш нұр іздеген. Шарықтасын жыр-әніміз
Шуақ толы жанымыз жүрегіміз, Татулықты берік ұстап
Үлгі алсын көрген жан мына бізден.
3) Сыныпты топқа бөлу.( үстел үстіндегі өздеріне қалаған кәмпиттер бойынша топқа бөлінеді)
І топ- ІІ топ- ІІІ топ-
Әр топ ережесін айту.
І. Білу. Бүгінгі сабақтың тақырыбын білу. Мемлекеттік тіл-менің тілім ( бейнеролик көрсету арқылы)

ІІ. Түсіну. ( постер әдісі)

Ата-бабан қалған мұра

Қарым-қатынас Қазақ тілі мемлекеттік тіл
құралы
ұлтымыздың белгісі ана тіліміз
мемлекеттік басқару тілі
ІІІ. Қолдану. Тапсырмалар:
* <<Бәйге>> сұрақтары
* Қазақстан Республикасы қашан тәуелсіздік алды?
* Елтаңбаның авторы кім?
* Қазақша жыл басы қай айдан басталады?
* Тудың авторы кім?
* Қазақ тілінде неше дауысты дыбыс бар?
* Қазақтың бас ақыны кім?
* Тіл туралы Заң қашан қабылданды? ( 1989ж 22 қыркүйек)
* Тіл туралы Заң неше баптан тұрады? ( 6 тарау, 27 баптан )
* Сөздің дұрыс жазылуын қалай атайды?
* Қазақ тіл білімі қандай саладан тұрады?
* Қазақ тіліндегі әріптердің реті бойынша орналасу жиындығын не дейміз?
* Қосымша нешеге бөлінеді?
* Қазақ тілі қай тілдер тобына жатады? (түркі тілдес)
2 <<Зеректік>> (мақал - мәтел, тұрақты тіркестердің бір сөзі түсіріліп оқылады. Сол сөзді тауып, оны 3 тілге аудару)
1.Мектеп кеме, білім ...........(теңіз,море,sea)2.Қорада малың болын,кеше..........(талың,дерево,tree)3.Адам көркі шүберек,ағаш көркі.............(жапырақ,лист,foliage)4.Құлан құдыққа құласа,құлағында............ойнайды.(құрбақа,жаба,frog)5.Жалғыз кірпіш қорған болмас,жалғыз ағаш........болмас.(орман,лес,forest) 6.Бабалар еккен шынарды,............. саялар(балалары,дети,children)7.Қыз өссе елдің көркі, ..........өссе жердің көркі.(гүл,цветок,flower) 8.Біреуге мал қайғы,біреуге............жан қайғы.(жан,душа,soul)
9. Тіліңмен жүгірме,........ жүгір ( білім,знание)
3. <<Шапшаңдық>> ( берілген сөзден 10-15 сөз құрастыру)
І топ- бауырмал ІІ топ- қайырымды ІІІ топ- инабатты
* <<Тапқырлық>> ( Жаңылдырсаң да жаңылмаймын) сұрақтар:
А) Отқа түсіп күймеуге бола ма? ( Отан үшін отқа түс күймейсің)
Ә) Тауық түс көре ме? (тауықтың түсіне тары кіреді)
В) Қар жана ма? ( қалауын тапса қар жанар)
Г) Түкіріктен көл құрала ма?
Д) Сүйектен, еттен өтетін не? ( сөз, таяқ)
Е)Кімнің тілі ортақ? ( шешеннің)
Ж) Ұрлықтың түбі бар ма? ( қорлық)
З) Адамның төбе шашы тік тұра ма, қай кезде? ( қорыққан кезде)
И) Ауырмай өлетін кім?( аңдамай сөйлеген)
Й) Кімнен кім жаман? ( олақтан салақ жаман)
4. Талдау. ( шашыраңқы сөзден сөйлем құрау, сөйлем мүшесіне талдау)
І топ- құралдарына,газет, радио, теледидар, журнал, ғаламтор, жатады, ақпарат.
ІІ топ- білім, ғасыр, техника, ХХІ.
ІІІ топ- мақтанышы мемлекеттік рәміздері еліміздің
І топ- газет ( фонетикалық талдау)
ІІ топ- сөйлем мүшесіне талдау)
ІІІ топ-мемлекеттік (сатылай кешенді талдау)
5.Жинақтау Семантикалық кесте

Мақал-мәтел
Сөз тіркесі
Күрделі сөз
Тұрақты тіркес
Көк аспан

Ат шаптырым жер

Өнер алды-қызыл тіл

Еңбеккүн

Қой аузынан шөп алмас

Озат оқушы

Ақыл жасқа бітеді

Ата-ана

Қыздың жиған жүгіндей

Ит өлген жер


Жасай бер, ана тілім -қазақ тілі


Отансүйгіш, білімді, зерек, алғыр, ғылым мен техниканы меңгерген, үлгілі, өз тілінде айқын сөйлейтін, тәрбиелі, саналы азамат боламыз.
Ана тілінің қадір-қасиетін біле білген халқымыз оны ұлттың рухына, қазына байлығына балайды. Себебі не? ( оқушылар өз ойларын айтады)
6. Қорытындылау
Ана тіліміз-еліміздің мақтанышы. Осы ана тіліміздің өрісін кеңейтіп, қолданыс аясын ұлғайту, қадірлеу-бәріміздің міндетіміз.
<<Тіл-ұлттың басты негізі>> ( бейнеролик)
Олай болса, Қазақстанның болашағы-қазақ тілінде ( бәрі хормен айтады)

7. Бағалау ( түрлі смайликтер арқылы бағалау)
Үйге тапсырма: <<Қазақстанның болашағы-қазақ тілінде>> ( ойтолғау)