Ыбырай-шағын әңгіме шебері

Қазақ әдебиеті 9-сынып
Тақырыбы: Ыбырай - шағын әңгіме шебері.
Мақсаты: Ы. Алтынсаринныің шығармаларымен тереңірек танысып,
әңгімелерінің тақырыбы мен жазушының идеялық мұратын
шығармаларына сүйене отырып ашу, қазақ әдебиетіндегі
тұңғыш европалық үлгідегі шағын жанрды қалыптастырушы
болғанын ұғындыру.
Дамытушылық: Оқушыларды шығармалардың эстетикалық мәнін түсіне
білуге, өзіндік талдау, жинақтау, ойлай білуге дағдыландыру,
жеке, топтық жұмыста шапшаңдық, тапқырлық танытуға, өз
ойын әдеби тілмен өрнектей білуге және көркем қара сөзбен
жазылып, баяндауға негізделген шығарманың әңгіме болатынын
ұғындыру.
Тәрбиелік: әңгімелері арқылы адамгершілікке баулу, оқу - білімге шақыру,
еңбексүйгіштікке, елін, жұртын сүюге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Практикалық сабақ.
Сабақтың әдісі: Проблемалық оқу: сұрақ - жауап, талдау, жинақтау,топтастыру.
Сабақтың көрнекілігі: Ыбырай суреті, шығармалар, Венн диаграммасы,
карточкамен жұмыс.
Сабақтың өту барысы:
* Ұйымдастыру /оқушыларды түгендеу/
* Үй тапсырмасы /4 топ басшыларын бағалау керек/

Даму сатысы.

4. Түйіні
3. Шығармалары
/сахналау/
2. Өлеңдері
1. Ағартушының
өмір жолы к а р т а д а н к ө р с е т у

Ыбырай
кім?
Алтынсариннің өмірі
(2 оқушы)
Ой шақыру
Ағартушы, этнограф ғалым, тіл білімпаз,
филолог, қазақ балалар әдебиетінің атасы.

* Өлеңдерін мәнерлеп оқу.
* Ыбырай - шағын әңгіме шебері.
1. Әңгіме дегеніміз не? /көлемі шағын шығарма/
2. Новелла - /итал. сөзі/ прозалық шығарма кейде өлеңмен
жазылады. Өзгеше жағдай ғажайып оқиға баяндалады.
3. Ертегі - аңыз.

Қандай әңгімелері бар?

<<Бақша ағаштары>>, <<Әке мен бала>>, <<Қыпшақ Сейтқұл Зылиха мен Бәтима>>, <<Ақымақ дос>>, <<Жаман жолдас>> т.б.
I топ
II топ
III топ
IV топ
Әңгіменің тақырыбы мен идеясын ашу /әр топ/
* Сахналау
* Бұл әңгіменің тәрбиелік мәні не деп ойлайсыңдар?
* Талқылаңыз
* Әңгімелердегі оқиға құрылысын табыңыз.
* оқиғаның басталуы;
* дамуы;
* шарықтау шегі;
* шиеленісуі;
* шешімі.
М.Әуезов: <<Сөз өнері сөйлеу емес, сөзбен сурет салу>>-деді.
* Сипаттама беріңіз
Мақал Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің
Талап қылмай, мұратқа жетпес /қалай түсінесіздер?/
* Топтастыру /4 топқа қағаз беріледі/

Ыбырай әңгімелері арқылы нені үйрендім?


адамгершілікке
талапқа
жолдастыққа


инабаттылыққа
еңбекке




* БҰҰ кестесі
X. Үйге:
I топ: Даланың дара ұстазы / Эссе/
II топ: Ыбырай шығармаларындағы балалар бейнесі /ойтолғау/
III топ: Болашаққа хат /публицистикалық/
IV топ: Тест, жоспар құру

Мақалаларын, хаттарын оқып келу.
XI. Бағалау
<<Дала қоңырауы>> атанған Ыбырайдың ұрпағына қалдырған мұрасы ұлан - ғайыр. Жарты ғасыр өмір сүрген ағартушының өнегелі еңбегі бүгінде зерттеліп, ұрпақ тәрбиесіне үлес қосуда.
З. Қабдолов: <<Әңгіме - шағын көлемді эпикалық түрдің айрықша белгісі>> - десе,
Гёте: <<Новелла - бұрын-сонды құлақ естімеген тамаша оқиға туралы шындыққа сиымды әңгіме>> - деді.
А. С. Пушкин: <<Ең парасатты проза - дәл және қысқа жазылған проза>> деді.
Ыбырайды біз <<қазақ балалар әдебиетінің атасы, әңгіме шебері>> деп сондықтан атаймыз.