Қазақ халқының өнері және музыка мәдениеті

Оңғарбаева Айжамал
Шымкент қаласы №31 В. Терешкова
атындағы орта мектебінің
тарих пәнінің мұғалімі

Сабақтың тақырыбы: Қазақ халқының өнері және музыка мәдениеті
Сабақтың жоспары:
1. Тест
2. Сұрақ-жауап
3. Жаңа сабақ
4. Топ жұмыс
5. Екеуара жұмыс
6. Қорытынды
І – нұсқа
1. Қазақ жерін біріктірушілердің бірі?
а) Тәуке хан
ә) Әбілхайыр хан
б) Абылай хан
2. Тәуке хан қай жылы қайтыс болды?
а) 1713 ж
ә) 1715 ж
б) 1717 ж
3. Кіші жүз билеушісі Әбілқайыр қай ғасырда өз алдына билік құра бастады?
а) ХVIII ғ. 20 ж.
ә) ХVII ғ. 30 ж.
б) ХV ғ. 20 ж.
4. Қай жылы жоңғарлар қазақ жеріне басып кірді?
а) 1712 ж – 1715 ж
ә) 1711 ж – 1717 ж
б) 1710 ж – 1712 ж
5. Қазақтың үш жүз жасақтарының басқыншыларға қарсы тізе қосып қай жылы
өз қимылдарын бастады?
а) 1725 ж
ә) 1727 ж
б) 1726 ж
6. Әбілқайыр қай жүздің ханы?
а) Ұлы жүз
ә) Орта жүз
б) Кіші жүз
7. Әбілқайыр қай жүздің ханы?
а) 1680 ж – 1740 ж
ә) 1680 ж – 1748 ж
б) 1673 ж -1748 ж
8. Орск қалашығын Орынбор деп кім атады?
а) И.И.Неплюев
ә) И.Кирилов
б) В.Н.Татищев
9. Ресей сенаты шекаралық бекіністерді қорғау туралы қай жылы жарлық
қабылдады?
а) 1742 ж 20 мамыр
ә) 1741 ж 20 мамыр
б) 1742 ж 15 мамыр
10. Ташкент, Бұхар, Қоқан және Қашқар көпестері жиі келетін сауда
орталығы қай қала?
а) Қызылжар (Петропавл)
ә) Курск
б) Қазан

ІІ – нұсқа
1. Абылай хан қай жылы дүниеге келді?
а) 1715 ж
ә) 1712 ж
б) 1711 ж
2. Қай жылы Абылайды ақ киізге көтеріп, хан сайлады?
а) 1711 ж
ә) 1712 ж
б) 1770 ж
3. Орта жүздің ханы болып кім, қай жылы сайланды?
а) 1771 ж Тәуке
ә) 1778 ж Абылай
б) 1778 ж Әбілқайыр
4. Абылай қай жылы дүние салды?
а) 1780 ж
ә) 1783 ж
б) 1781 ж
5. Түркістандағы Қ.А.Иассауи кесенесінде кім жерленді?
а) Абылай
ә) Әбілқайыр
б) Тәуке хан
6. Кіші жүз қазақтарының шаруалар соғысы қанша кезеңге бөлінеді?
а) 3
ә) 4
б) 6
7. XVIII ғ. халық ауыз әдебиеті шығармашылығының көрнекті өкілдерінің
бірі кім?
а) Үмбетей жырау
ә) Ақтамберді жырау
б) Бұқар жырау
8. Үмбетей жырау қай жылдары өмір сүрген?
а) 1702 ж – 1778 ж
ә) 1706 ж – 1777 ж
б) 1706 ж – 1778ж
9. Ауыл, облыс, округ деп әкімшілік жағынан қай жүз бөлінді?
а) Ұлы жүз
ә) Орта жүз
б) Кіші жүз
10. «Жарғы» бойынша сот істері нешеге бөлінді?
а) 3
ә) 2
б) 4

ІІІ – нұсқа
1. Қай жылы жоңғарлар қазақ жеріне басып кірді?
а) 1711 ж – 1717 ж
ә) 1615 ж – 1625 ж
б) 1785 ж – 1989 ж
2. Жоңғария мемлекеті қай жылы құлады?
а) 1760 ж
ә) 1751 ж
б) 1758 ж
3. Абылайдың өте ұнатқан ақыны?
а) Бұқар жырау
ә) Тәтіқара
б) Үмбетей жырау
4. Абылай хан қай жылы хан сайланды?
а) 1775 ж 19 қазан
ә) 1778 ж 24 мамыр
б) 1779 ж 10 қазан
5. Пугачёв бастаған шаруалар соғысы қай жылы басталды?
а) 1773 ж – 1775 ж
ә) 1735 ж – 1745 ж
б) 1775 ж – 1778 ж
6. С.Датұлы бастаған Кіші жүз қазақтары қай жылы көтеріліске шықты?
а) 1783 ж – 1797 ж
ә) 1789 ж – 1796 ж
б) 1793 ж – 1799 ж
7. Бұқар жырау қай жылдары өмір сүрді?
а) 1775 ж – 1846 ж
ә) 1684 ж – 1781 ж
б) 1706 ж -1778 ж
8. Қай жылы «Жарғы» қабылданды?
а) 1822 ж
ә) 1898 ж
б) 1856 ж
9. Орта Азияда сауда байланысында қай елді мекен жақсы дамыды?
а) Ақмола
ә) Көкшетау
б) Петропавл
10. Семейде қай жылы екі қалалық жәрмеңке ашылды?
а) 1895 ж
ә) 1864 ж
б) 1855 ж

Талдау
1. Сурет және қолданбалы өнер.
2. Музыка өнері.
3. Дәулескер күйшілер.

§30. Қазақ халқының өнері және музыка мәдениеті

СӨЗЖҰМБАҚ

| | | | |М |
| | | | | |

1. Дәулескер күйшілердің аттарын ата?

СӨЗЖҰМБАҚ

| | |Қ | |
| | | | |О | | |
| | | |Ы | | | |
| | | | | |Р | |
| | | | | |А | | |
| | | | | |Ү | | |
| | | | |Р | | | |
| | | | |Н | |
| | | |Е | | | | |

| |Р | | | | | | | | | |І | | | | | | | |
1. Киіз басу үшін не пайдаланады?
2. Ауыл зергерлігіне не жатады?
3. Ауыл зергерлігіне не жатады?
4. Ұлттық өнеркәсіптермен тоқылған не?
5. Қандай үйдің ішін сәндеу қазақ өнерінің дәстүрлі көрінісі?

1. Т.Қазанғапұлының өмірбаяны туралы айт?
2. Тәттімбеттің қандай күйлерін білесің?

1. Қ.Сағырбайұлының өмірбаяны туралы айт?
2. Құрманғазының алғашқы ұстаздары кім?

1. Д.Шығайұлының өмірбаяны туралы айт?
2. Дәулеткерейдің қандай күйлерін білесің?

1. Б.Қожағұлұлының өмірбаяны туралы айт?
2. Біржанның қандай әндерін білесің?

1. Жаяу Мұса Байжанұлының өмірбаяны туралы айт?
2. Сазгердің қандай әндерін білесің?

1. А.Қорамсаұлының өмірбаяны туралы айт?
2. Ақансерінің қандай әндерін білесің?

1. Ы.Дүкенұлының өмірбаяны туралы айт?
2. Ықыластың қандай күйлерін білесің?

1. Қ.Тілепбергенұлының өмірбаяны туралы айт?
2. Қазанғаптың күйлерін ата?

1. Орыс суретшісі Н.Хлудовтың өнері немен байланысты болды?
2. Н.Хлудовтың шығармаларын ата?

1. Музыка өнерінің негізі қай ғасырда қаланды?
2. Ұлттық киімдер қай жылы, қай жерге көрмеге қойылды?

1. Шорман балаларының жаласымен қай жылы, қай жерге жер аударылады?
2. Ұлттық музыкалық өнердің дамуына терең із қалдырған кімдер?
-----------------------
ХІХ ғасырдың ІІ-ші жартысында көрнекті музыка өнерінің негізін қалағандар

Тәттімбет Қазанғапұлы

Құрманғазы Сағырбайұлы

Біржан сал Қожағұлұлы

1815-1862 жж. Шертпе күй негізін қалаушылар-дың бірі

«Саржайлау», «Былқылдақ», «Балбырауын», «Салқоңыр», «Алшағыр»

«Сарыарқа», «Ақсақ киік», «Көбік шаш-қан», «Ақбай», «Адай»

1818-1889 жж. Күйші, сазгер, аспаптық музыканың (күйдің) классигі

«Ғашығым», «Біржан сал», «Айтбай», «Жанбота»

1834-1897 жж. Атақты сазгер, әнші, ақын

«Жарыс патша», «Бестөре», «Жалғыз аяқ», «Кер толғау», «Аққу», «Қорқыт
сарыны»

1843-1916 жж. Күйші, қобызшы, сазгер

Ықылас
Дүкенұлы

«Ақсиса», «Хаулау», «Толғау», «Баянауыл», «Сұршақыз»

1835-1929 жж. Атақты халық сазгері, әнші

Жаяу Мұса Байжанұлы

«Қосалқы», «Тартыс», «Ысқырма», «Ақ-қала қыз», «Құда-ша», «Желдірме»

1820-1887 жж. Күйші, сазгер, домбыра өнерін-дегі лирикалық бағыттың негізін
салушы

Дәулеткерей Шығайұлы

«Маңмаңкер», «Сырымбет», «Балқадиша», «Еркем»,
«Мақпал»

1843-1913 жж. Ақын, сазгер, дарынды күйші

Ақан сері Қорамсаұлы