Дыбыстар әлемі. 5 сынып

5- сынып Қазақ тілі
Сабақтың тақырыбы: Тіл ұстарту сабағы <<Дыбыстар әлемі>>
Сабақтың мақсаты:
білімділік- фонетикадан өтілгендерді қайталау, қалай меңгергендерін бақылау, оқушылардың дұрыс сөйлей білуге, сауатты жаза білуге іздендіру
дамытушылық- дыбыстарға математикалық тәсілмен мінездеме беру дағдысын, логикалық ойлау дағдысын қалыптастыру, фонологиялық талдауды меңгертуді дамыту
тәрбиелілік- оқушыларды ұлттық салт-дәстүрлерді сақтауға, орынды қолдануға, сөйлем талдауға, бір-бірін сыйлауға, ұйымшылдыққа, ана тілін қадірлеуге, сауаттылыққа тәрбиелеу
Сабақтың түрі: жарыс сабағы
Әдісі: сұрақ-жауап, ой бөлісі, талдау
Көрнекілігі: слайдтар, бағалау жетондары
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
* Оқушылармен сәлемдесу
* Оқушыларды 2 топқа бөлу.
1-топ <<Дауыстылар>> 2-топ <<Дауыссыздар>>
Бұгінгі сабағымыз <<Дыбыстар әлемі>> деп аталады.
ІІ. Топ басшыларының таныстыруы
1-топ
Біз дауысты дыбыспыз,
12 әріптен құралған.
Сөз буыны боп тұрмыз,
Дара да, топ та тұра алған.
2-топ
Біз дауыссыз дыбыспыз
Жиырма алты дыбыстан тұрамыз
Өзіміз үшке бөлініп,
Әр түрлі сөз құрамыз.
ІІІ. Қызығушылықты ояту сатысы
Ой шақыру. Дыбыс дегеніміз не? Дыбыс не үшін қажет?
Дыбыс - буын - сөз - сөз тіркесі- сөйлем- мәтін
2 - топ өздері туралы мәтін айтады.
Дауыстылар Дауыссыздар
жіңішке
Тіл - жуан салдыр-қатаң
Ашық үн басым-үнді
Жақ - қысаң салдыр басым- ұяң
Ерін- еріндік-езулік
езу

ІҮ. Әр топ өздерінің алғашқы дыбысынан басталатын сөйлемдер айтады.
<<Бірдей дыбысты сөйлемдер>>
1-топ: Айнұрдың анасының аты-Алмагүл.
Айдардың атасы Астанаға асығыс аттанды.
Ермек, Ержан екеуі еріншек елінен емес.
Ұлар ұясынан ұшты.

2-топ: Таудың табиғатын төртеуміз тамашаладық. Біз бақытты баламыз. Кеше кешкісін Көркем көлеңкеге көйлекшең келді.

Ү. <<Кім жылдам?>> ойыны
1-топ
* Сыныптағы есімі ұяң дауыссыздан басталатын ұлдардың есімін ата.
* Қатаң дауыссыздан басталатын бізге сабақ беретін ұстаздар есімін ата.
* А дыбысынан басталатын қала аттары.
2-топ
* Сыныптағы қыздардың есімі қандай дыбыстан басталады?
* Бірдей дыбыстан басталып, бірдей дыбысқа аяқталатын сөздерді ата(қызық, қалақ, нан, нән, шаш, тат, қақ, ана, ара, ата, ене, есе т.б)
* Қатаң дауыссыздан басталатын ұлттық ойындарды ата (тоғызқұмалақ, көкпар, ханталапай).
ҮІ. Мақал-мәтел жарысы.
2 топ мақал - мәтел айтып жарысады. Сол мақалдың ішінен 1 сөзге математикалық тәсілмен мінездеме беру.
Жаманнан жирен, жақсыдан үйрен.
Бер: Жаманнан
Т/к: Жаманнан сөзінде неше дыбыс, неше , неше ∆ бар?
Шешуі: 80=3(3a)+ 5∆ (ж,м,3н)
 дыб талдау
* 3=
* 3=
* 3=
∆ дыбыстарға талдау
* 5∆=
* 5∆=
* 5∆=1∆(м)ерін ∆+3∆(3н) тіл мен тіс ∆
Бер: Жирен
Т/к: Жирен сөзінде неше 0, неше , неше ∆ бар?
Шешуі: 50=2 (и,е) + 3∆(ж,р,н)
* 2=
* 2=
* 2=

ҮІІ. <<Әріп қысқарса>> ойыны бойынша дыбыстардың орын тәртібі, сапалық сипаты болатынын айтып, бір дыбысты өзгертсе, сөз мағынасы өзгеретініне қорытынды жасату, қысқарған сөздерді буын түріне талдату.
Мысалы : І топ
Палау Қанар Жолақ
Алау Анар олақ
лау нар лақ
у ар ақ
ІІ топ
Дауыс Қатаң Ашық
ауыс атаң шық
уыс таң ық
ыс аң
Әр топқа 3 сөзден талдату.
ҮІІІ. <<Шешендік өнер>> 2 топқа тақырып беріледі, тақырып бойынша ауызша әңгімелейді.
І. Ауылым-алтын бесігім.
ІІ. Мен-ХХІ ғасыр перзентімін.
ІХ. Сабақты қорытындылау. Оқушыларды бағалау.

Дыбыстар әлемі
5-сынып

Төлеуова Анар Қаражігітқызы

Маңғыстау облысы Түпқараған ауданы
Жалау Мыңбаев мектеп-гимназиясы
қазақ тілі мен әдебиетінің мұғалімі