<<М.Мақатаев. Сүйемін, өскен Отаным>>

Қостанай облысы
Аманкелді ауданы
Ы. Алтынсарин атындағы жалпы білім беретін орта мектебі
Бастауыш сынып мұғалімі: Сандибекова Қалимаш Сабитбекқызы
Ана тілі 4- сынып
Тақырыбы: <<М.Мақатаев. Сүйемін, өскен Отаным>>
Мақсаты: 1. Қазақтың біртуар ақыны М.Мақатаев туралы, оның шығармасы туралы жалпы түсінік беру. Шығармадағы негізгі ойды анықтау.
2. Сөйлеу мәдениетін, сөздік қорларын, өлеңді мәнерлеп оқу, есте сақтау қабілеттерін, көркем жазуын, танымдық қабілеттерін дамыту.
3. Адамгершілікке, адалдыққа, елін, жерін сүюге, табиғатты қастерлеуге тәрбиелеу.
Әдісі: түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.
Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, кесте, сызбалар, Венн диаграммасы, ассоциация, семантикалық карта.
Сабақтың түрі: сайыс сабақ
Сабақ барысы.
І. Ұйымдастыру кезеңі:
- Сабағымызға келгендер, сәлем бердік бәріңе!
- Ізгілікке сенгендер, сәлем бердік бәріңе!
- Өз бақытын өзгемен, тең бөлісіп көргендер
- Сәлем бердік бәріңе! (2 жол - 2 рет)

ІІ. Психологиялық дайындық.
Күндей жадырап,
Айдай арайлап,
Жұлдыздай жарқырап,
Судай таза көңілмен,
Бүгінгі сабағымызды бастаймыз.

<<Ой қозғау>> ойыны. Сабағымызды бастамас бұрын бүгінгі сайысқа қатысатын топтар атын тауып алайық.
1-топ аты: түбірі <<тапты>> деген сөзде, жұрнағы <<басқыр>> деген сөзде, жалғауы <<балалар>> деген сөзде кездеседі.
2-топ аты: түбірі <<ойын>> деген сөзде, жұрнағы <<сыншыл>> деген сөзде, жалғауы <<қаздар>> деген сөзде кездеседі.
3-топтың аты: : түбірі <<қолөнер>> деген сөзде, жұрнағы <<аспаз>> деген сөзде, жалғауы <<қыздар>> деген сөзде кездеседі.
Топтың атын анықтағаннан соң, үй тапсырмасы сұралады. Қасым Аманжолов <<Туған жер>> өлеңі сұралады.
Шумақ айтысы: әр топ өлең шумағын айтып, тоқтаған жерден келесі топ жалғастыру.
Бекіту: - Осы өлеңнен ақынның қандай көңіл-күйін көруге болады?
* Туған жерге деген ризашылығын қандай шумақтан аңғаруға болады екен?
* Осы өлеңдегі соңғы жолдардан не аңғаруға болады?
* Қасым ақын туралы не білеміз?
* Қасымның қандай шығармаларын білесіңдер?
* Достар", "Туған жер", "Құрбыма", "Сауыншы жеңгейдің жыры", "Домбыра", "Май келді", "Күйім тасып барады, күйім тасып", <<өзім туралы>> ,"Нар тәуекел", "Бурабай толқындары", "Дауыл", "Көкшетау", "Орамал", "Сұлтанмахмұт туралы баллада", "Өз елім", "Ғашық едім қайтейін"
* Қасым Аманжоловтың ескерткіші қайда орналасқан?
* Қарағандыда.
* Қасым Аманжоловтың шәкірті кім екен?
* Ол балалар Мұқағали Мақатаев.
Бүгінгі сабақты бастамас бұрын мына сөзжұмбақты шешейік.

ІІІ.Жаңа сабақ.
Балалар, Отан, туған жер деген сөздерді қалай түсінеміз? (оқушылардың пікірлерін тыңдау.
Отан, туған жер туралы қандай өлең-жырларын білеміз?
Бүгін біз сендермен Мұқағали Мақатаевтың <<Сүйемін, өсен Отаным>> деген өлеңімен танысамыз. Мұқағали Мақатаев туралы слайд, өмірімен таныстыру.
Мұқағали туралы оқушылардың не білетіндерін сұрау.
Өлеңге оралу.
Бұл - әдеби шығарма. Әдеби шығарма дегеніміз- белгілі бір дәуірдегі қоғамдық шындықтың сәулесі.
Жанр түрі: өлең, яғни поэзия. Себебі белгілі бір өлшеммен алынған қиыстырып ұйлесімді ырғақпен ұйқасып келетін өрнекті сөз жүйесі.
Идеясы: туған Отанды, оның сұлу табиғатын жырлау.
Бұл өлең негізінде 16 шумақтан тұрады. Ал бізге 8 шумағы берілген.Шумақ дегеніміз аяқталған ойды білдіреді.
Бұл өлең қара өлең ұйқасымен берілген (АБАБ)
Ұйқас - соңғы сөздері бір-бірімен үндес, дыбыстары біреге жақын болуы. Бұл өлеңде кейіптеу бар. Өйткені табиғат құбылысын жандандырып, адамның көңіл-күйіндей қуантып, күлдіруді суреттеуді айтады. (бетті аймалап уілдеп)
Сөздік жұмысы Ескегін - желін, самалын.
Сұлаған - созылып жатқан
Сергіту сәті.
* Екі көзің не үшін керек?
* Жақсыларды көру үшін.
* Екі қолың не үшін керек?
* Елге көмек беру үшін.
* Құлақ деген не үшін керек?
* Ақыл-кеңес тыңдау үшін.
* Жүрек деген не үшін керек?
* Жауларыңнан кыңбау үшін.
* Тіл мен жағың не үшін керек?
* Ақиқатты айту үшін?
* Ал аяғың?
* Шетте жүрсем, туған жерге қайту үшін.
Мәтінмен жұмыс.
Хормен оқыту. Әр топ жеке-жеке оқиды. Өлеңді талдау.

Үлгілік ағашын толтыру тақтада орындату.

Шығармашылық тапсырма: сурет, ассоцация құру, эссе жазу.
<<Туған жер>>

Бекіту.
Семантикалық карта Қ.Аманжолов <<Туған жер>> мен М.Мақатаев <<Сүйемін, сені Отаным>>.

Қорытынды.
Он дегенім - Отаным
Тоғыз - туған топырағым,
Сегіз - сеңгір тауларым,
Жеті - жасыл бауларым,
Алты - алтын күн төккен нұр,
Бес - бұлағым мөп-мөлдір,
Төрт - туған ел дәулетті,
Үш - үйлерім сәулетті,
Екі - ата-анам өбектер,
Бір - бақытты бөбектер,
Аман болса, осылар,
Жасына жас қосылар,
Қадірімді дос ұғар,
Кезім болмас тосылар.

Сабақтың тақырыбы: Бақылау жұмысы
Сабақтың мақсаты: Балалардың игерген білім деңгейін анықтау, оқу материалын қалай меңгергендігін бақылау. Өзара кері есептер тобын шығару дағдыларын және ауызша, жазбаша есептеу дағдыларын дамту. Екі таңбалы сандарды оқу, жазу, салыстыру жайлы білімдерін бекіте түсу. Өзіндік жұмыс дағдысын дамыту.Балаларды білімділікке, адамгершілікке, жолдастық қарым-қатынасқа тәрбиелеу.
Сабақтың типі: Игерген білімді бақылау сабағы.
Әдіс-тәсілдері: Өзіндік жұмыс
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі: а) Сәлемдесу , оқушыларды түгендеу.
ә) Сабаққа әзірлігін тексеру, оқу құралдарын дайындау.
Сабақ мақсатымен таныстыру.
Бақылау жұмысы


І нұсқа

ІІ нұсқа
1. 6 метр матаға 3000 теңге төленді. Осындай 8 метр матаға неше теңге төлейді?

6м-3000тг 3000:6=500
8м-?тг 500·8=4000тг Ж: 4000тг
2. 8 жәшікте 64 кг алма бар. Ал 25 жәшікте неше килограмм алма болады?

8ж-64кг 64:8=8
25ж-?кг 25·8=200 Ж: 200кг алма
2. Марат 240 теңгеге кітап және 55 теңгеден 7 дәптер сатып алды. Марат барлығына неше теңге төледі.?

Кітап-240тг 240+(55·7)=625
Дәптер- 7- 55тг Ж: 625тг төледі
Барлығы-?тг төледі
2. Дүкенге 150 кг алма мен 25 килограмнан 9 қап алмұрт әкелді. Дүкенге барлығы неше килограмм жеміс әкелді?

Алма- 150кг 150+(25·9)=375
Алмұрт- 25кг- 9қап Ж: 375кг жеміс
Барлығы- ?кг жеміс
3. Амалдарды орында.
732x300=219600
654x800=523200
219600:300=732
(67000+35x300):100=775
(360:40x60 - 240)x2=600
3. Амалдарды орында.
823x200=164600
928x700=649600
164600:200=823
(48000+570x400):10=27600
480:40x3+350x506+200=177336
4. Теңдеуді шеш.
Х+150·3=1080
Х+450=1080
Х=1080-450
Х=630
630+150·3=1080
1080=1080
4. Теңдеуді шеш.
Х - 450:9=1004
Х-50=1004
Х=1004+50
Х=1054
1054-450:9=1004
1004=1004
5. Тік бұрышты столдың ұзындығы 90 метр‚ ал ені одан 3 есе қысқа. Периметрі мен ауданын тап.

Ұ-60м
Е-?3 есе қысқа 90:3=30
Р-? Р=90+30·2=240 Р=240cм
S-? S= 90·30=2700 S=2700cм²
5. Тік төртбұрыш тәріздес спорт алаңының ені 40 метр‚ ал ұзындығы одан 4 есе ұзын. Алаңның периметрі мен ауданын тап.

Е-40м
Ұ-?4 есе ұзын 40·4=160
Р-? Р=40+160·2=400 Р=400cм
S-? S= 40·160=6400 S=6400cм²

Сабақты қорыту: Талқылау.
Оқушы білімі мен белсенділігін бағалау






























































Бақылау жұмысы
І- нұсқа
1. 6 метр матаға 3000 теңге төленді. Осындай 8 метр матаға неше теңге төлейді?
2. Марат 240 теңгеге кітап және 55 теңгеден 7 дәптер сатып алды. Марат барлығына неше теңге төледі.?
3. Амалдарды орында.
732x300 654x800 219600:300
(67000+35x300):100 (360:40x60 - 240)x2
4. Теңдеуді шеш.
Х+150x3=1080
5. Тік бұрышты столдың ұзындығы 90 метр‚ ал ені одан 3 есе қысқа. Периметрі мен ауданын тап.
Бақылау жұмысы
ІІ- нұсқа
1. 8 жәшікте 64 кг алма бар. Ал 25 жәшікте неше килограмм алма болады?
2. Дүкенге 150 кг алма мен 25 килограмнан 9 қап алмұрт әкелді. Дүкенге барлығы неше килограмм жеміс әкелді?
3. Амалдарды орында.
823x200 928x700 164600:200
(48000+570x400):10 480:40x3+350x506+200
4. Теңдеуді шеш.
Х - 450:9=1004
5. Тік төртбұрыш тәріздес спорт алаңының ені 40 метр‚ ал ұзындығы одан 4 есе ұзын. Алаңның периметрі мен ауданын тап.
Бақылау жұмысы
І- нұсқа
1. 6 метр матаға 3000 теңге төленді. Осындай 8 метр матаға неше теңге төлейді?
2. Марат 240 теңгеге кітап және 55 теңгеден 7 дәптер сатып алды. Марат барлығына неше теңге төледі.?
3. Амалдарды орында.
732x300 654x800 219600:300
(67000+35x300):100 (360:40x60 - 240)x2
4. Теңдеуді шеш.
Х+150x3=1080
5. Тік бұрышты столдың ұзындығы 90 метр‚ ал ені одан 3 есе қысқа. Периметрі мен ауданын тап.
Бақылау жұмысы
І- нұсқа
1. 6 метр матаға 3000 теңге төленді. Осындай 8 метр матаға неше теңге төлейді?
2. Марат 240 теңгеге кітап және 55 теңгеден 7 дәптер сатып алды. Марат барлығына неше теңге төледі.?
3. Амалдарды орында.
732x300 654x800 219600:300
(67000+35x300):100 (360:40x60 - 240)x2
4. Теңдеуді шеш.
Х+150x3=1080
5. Тік бұрышты столдың ұзындығы 90 метр‚ ал ені одан 3 есе қысқа. Периметрі мен ауданын тап.
Бақылау жұмысы
ІІ- нұсқа
1. 8 жәшікте 64 кг алма бар. Ал 25 жәшікте неше килограмм алма болады?
2. Дүкенге 150 кг алма мен 25 килограмнан 9 қап алмұрт әкелді. Дүкенге барлығы неше килограмм жеміс әкелді?
3. Амалдарды орында.
823x200 928x700 164600:200
(48000+570x400):10 480:40x3+350x506+200
4. Теңдеуді шеш.
Х - 450:9=1004
5. Тік төртбұрыш тәріздес спорт алаңының ені 40 метр‚ ал ұзындығы одан 4 есе ұзын. Алаңның периметрі мен ауданын тап.
Бақылау жұмысы
ІІ- нұсқа
1. 8 жәшікте 64 кг алма бар. Ал 25 жәшікте неше килограмм алма болады?
2. Дүкенге 150 кг алма мен 25 килограмнан 9 қап алмұрт әкелді. Дүкенге барлығы неше килограмм жеміс әкелді?
3. Амалдарды орында.
823x200 928x700 164600:200
(48000+570x400):10 480:40x3+350x506+200
4. Теңдеуді шеш.
Х - 450:9=1004
5. Тік төртбұрыш тәріздес спорт алаңының ені 40 метр‚ ал ұзындығы одан 4 есе ұзын. Алаңның периметрі мен ауданын тап.

Сабақтың тақырыбы: Бақылау диктанты
Сабақтың мақсаты: Оқушылардың игерген білім дағдыларын бақылау. Ойлау, есте сақтау қабілеттерін және ынтасын арттыру. Сауаттылыққа баулу, сауатты және көркем жазу дағдыларын дамыту. Ұжымда өзін-өзі ізгілікке тәрбиелеуге дағдыландыру. Туған жерін қастерлеуге, адамгершілікке, білімділікке тәрбиелеу. Еңбекке баулу.Үлкенді құрметтеуге тәрбиелеу.
Сабақтың типі: Оқу материалын бекіту сабағы.
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі: а) Сәлемдесу , оқушыларды түгендеу,психологиялық дайындық.
ә) Сабаққа әзірлігін тексеру, оқу құралдарын дайындау.
Жаңа сабақ.

Көкшетау


Күн ыстық. Көкшетау маңы. Айнадай тұнық сулы Көлшүмектің қасы. Көлшүмектің жағасындағы айнала көк ала қамыс, судыр құрақтар айнаның жиегіне салынған әдемі өрнек сияқты. Көктегі шыжыған қызыл күн өткір алтын шұғыласын көктен жерге бүркіп тұрғандай. Айнала- төңірек, жер- дүние, жан- жануар, жердегі өсімдік қазір маужырап, марғау тартып тұрған тәрізді.
Ойпаң, көк ала құрақты кішкене Көлшүмек. Айнала төңірек ылғи белес. Күншығыс жақтан Көкшетаудың басы көрінеді. Тек күнбатыс жақтағы Көкшетау қаласына қараған жонның оң жағы көсіліп жатқан қиырсыз дала.
Белестер де, ойпаңдар да, далалар да, бұта- өсімдіктер де көкпеңбек. Көк ала Көлшүмек те жап- жасыл. Оның айнадай суында зеңгір аспанның суреті көрінеді. (93сөз)


Тапсырма:
* Соңғы сөйлемді сөйлем мүшесіне талда.
* Көкшетау сөзіне дыбыстық талдау жаса
* Көлшүмек сөзін септе.

Сабақты қорыту: Біз не білдік? Талқылау.

Оқушы білімі мен белсенділігін бағалау