Сәби болғым келеді

Күні: 09.02.2015.
Тақырыбы: Сәби болғым келеді, сәби болғым
Мақсаты: 1) М.Мақатаевтың өмір жолымен, балалық шағымен қысқаша таныстыру

2) Өлең – жырларды мәнерлеп оқуға, айтуға дағдыландыру.

3)Ақынның ойшыл – парасаттылығын әңгімелеу арқылы
адамгершілікке тәрбиелеу.
Әдісі: Түсіндіру, репродуктивті
Көрнекілігі: Суреттер.
Түрі: Ертеңгілік
Барысы:
Ұйымдастыру кезеңі:
Кіріспе:
Ақниет: М. Мақатаев ( 1931 – 1976) Алматы облысының Райымбек ауданында
Қарасазда Хантәңірі тауының баурайында туып өсті. Балалық кезі
Отан соғысына тұспа – тұс келеді.
Мұқағали ақиық ақын. Ол кісі бала кезінен – ақ өлең жаза бастапты.
Біз бұл атамызбен мектепке келген күннен бастап таныспыз. Ілім
білімнің бастау, бұлағы көзі Әліппені не деп жырға қосты?

Ержанат: Бар кітапқа бас болған
Әліппе ғылым ағасы
Әліппеден басталған
Даналықтың данасы

Мектебің мынау класың
Осында он жыл тұрасың
Тарыдай болып кіресің
Таудай болып шығасың

Ұлпан: Аяз ұрған ақпанда
Аунайықшы ақ қарға
Қайтайықшы бір барып
Қайран бала шақтарға - дегендей атамыздың бала кезінен
білгендерімізді
ортаға салайық. Мұқағали атамыз балаларды хан тұтып, өте жақсы көрді және
балалық шақ бал дәуренін жиі еске алатын. Сондықтан да «Сәби болғым
келеді » өлеңін жазып бүлдіршін болған кезін аңсап өткен.
Ән: «Сәби болғым келеді » Ақниет

Данияр: Мен таулықпын
Мен таулықпын
Таудан мен жаратылғам
Бұлт бүркеніп жай отын ала туғам
Күн алғашқы сәулесін маған шашты
Маған келіп түнейді қара тұман
Тау ұлымын, тау менің дәу бесігім
Мен оның әуресімін сәулесімін
Асқар шыңдар желпиді бесігімді
Бір орамын ағытып сәлдесінің
Ән: Мектебім – айтар әнім
Наз: Мұқағали өзі де 10 – 11 жасында өлең жаза бастапты. Өлеңдері көбнесе
асқар таудай әкесіне арналады сағынышын білдіреді.

Абылай: Мен қасқа атпен тепеңдеп желемін кеп
Ойлаушы едім артыңнан еремін деп
Қанша жүрсем жан әкем жеткізбейсің
Атанып – ең майданнан келемін - деп

Айгерім: Өлең деген әкежан, өлең деген
Өлеңдесе құлағым өлеңдеген
Күнде күтем сарғайып түнде күтем
Жауды жеңіп, батыр боп келем - деп ең

Әліби: Тауға шығып ойнаймын жуа аламын
Қолында аласы жоқ дуанамын
Көңілім шат көркімді нұр ойнатып
Қашан мен әкем келіп қуанамын
Бірте – бірте осындай өлеңдері қалың дәптерге айналады.

Айым: «Он жастамын »
Онда мен он жастамын, он жастамын
Соғыспай-ақ сұрапыл жол басқамын
Атаңнан қалып қалған мұраңды мен
Әжеңмен бірге жүріп қорғасқанмын
Жерді жыртып тоңды ашқанмын
Солай менің басталды жол дастаным
Ұлпан: Мұқағалидың өмір баяны өлеңдерін де өмір оны ерте
есейтті. Мұқағали балаларға деген сүйіспеншілігін білдіріп бірсыпыра
өлеңдер жазған. Балалық шақтың бал қызығын сағыныш сырындай шертеді.
Осындай өлеңдерінің бірі « Бәсіре »
Аружан: Жылқышы атам қамқоршы асыл еді
Әкелді де ерттеді бәсірені
Үзеңгімді тең теуіп орныққанша
Бәсірені құлақтан басып берді

Әлия: Асау тай мөңкитұғын көрінбеді
Тебінбеді немесе шегінбеді
Атам тайдың қоя беріп
Тізгін шылбыр ұстатып «Тебін » деді

У. Дулат: Сарт еткізіп мама ағашты
Әзер тұрған асау тай ала қашты
Бір тентектің үстінде бір тентек бар
Екі тентек әй-әй кеп жағаласты.

Ж. Дулат:Құлаймын – ау деген бір қауыппенен
Шауып келем ызғытып , шауып келем
Атам таққан құйысқан түсіп қапты – ау
Әттеген – ай қай жерден тауып берем
Наз: Н. Тілендиев Мұқағалидың көптеген жырларына ән жазды. Оның ішінде
балаларға арналған «Көгершіндер әні », Қырқыншы жылдар «Бесік жыры »,
«Құттықтаймын мама туған күніңмен », «Сәби болңым келеді ».

Томирис: Қысқа ғұмыр кешсе де мінезі бала
Мұқағали ата бал дәуренін аса бір
Ілтипатпен есіне алады

Дияр: Қоңырау күлкім айналам
Қошақандарым ойнаған
Сәнді шағымды жайнаған
Сәби кезімді ойға алам

Н. Әли: Балғын ем мен де ақ бала
Орнатқан мен де аққала
Ырзамын бала шаққа да
Ырзамын бола шаққа да

Маржан: Бала дәурен өтті ғой құйындаған
Балы мен шекері бұйырмаған
Өзін – өзі 10 жастар қорғамаса
Өзгелерді қорғауы қиын балам

Шұға: Сезілген сөзінен
Мінезі жайдарман
Өмірдің өзі ол
Өлеңге айналған.

Б. Әли: Құрметтеп елі оны
Өшірмес санадан
Өлеңі өйткені
Аумайды анадан
Аумайды ағадан
Аумайды баладан
Аумайды даладан

Ақниет: Шеше сен бақыттысың, жыламағын
Жай түсіп жатқанда да құламадың
Мен едім тәңіріңнен сұрағаның,
Сондықтан жыламағын, жыламағын
Бармын ғой , тірімін ғой, қасыңдамын
Өлмеймін, мен де өзіңдей асылданмын!
Таусылып өз – өзіңнен шашылмағын
Байырғы берекеңді қашырмағын!

Мен сенің қанықпын ғой көз жасыңа
Өзім кепіл тот басып тозбасыма
Екі жыр жазсам саған, бірін арнап
« Шеше » деп жаздым ылғи сөз басына

Тәңірім кеше көрсін кесірімді
Аспанға жазам сенің есіміңді
Ана, сен бақыттысың тербете бер,
Иілген құба талдан бесігімді.

Ұлпан: Ең бірінші бақытым- Халқым менің
Соған берем ойымның алтын кенін
Ол бар болса, мен бармын , қор болмаймын,
Қымбатырақ алтыннан нарқым
Ал екінші бақытым – Тілім менің,
Тас жүректі тілімнен тілімдедім
Кей – кейде дүниеден түңілсем де,
Қасиетті тілімнен түңілмедім
Бақытым бар үшінші - Отан деген,
Құдай деген кім десе, Отан дер ем!
Оты сөнген жалғанда жан барсың ба ?
Ойланбай – ақ кел дағы от ал менен.
Томирис: Түтін түтет, өс – өрбі, көгере бер,
Немерелер көбейсін, шөберелер
Жадыңда ұста, жақсылық күтпегейсің!
От емес, оқ сұрасаң менен егер!
Қорытынды:
Аружан: Кірпікке кір жуытпай құндақтаған
Мыны өмір, мына дәуір қымбат маған
Бұл ғасыр сірә менің жүрегім – ау
Танысын қыбыр етпей тыңдап бағам.
Мына дәуір менікі, мына ғасыр
Минут сайын керемет ұлан – асыр
Мәңгілікке ғасырың бара жатса
Бірге кетпей қалайша тұра аласың
Қарасаз, қара шалғын өлеңде өстім
Жыр жазсам оған жұртым елеңдестің

Өлсе өлер Мұқағали Мақатаев,

Өлтіре алмас алайда өлеңді ешкім

Ұлпан:М. Мақатаев – қазақ халқының Фарабиден Абайға , Абайдан Мағжанға,
Мағжаннан бүгінге дейін жалғасып келе жатқан жыр кешеніндегі өзіндік
орны бар біртуар талант иесі. М. Мақатаев
халықты қалай сүйсе, халықта оны солай сүйеді.

Мұқағали атамыз туралы, ақындық өнері туралы , балалық шағы
туралы мәлімет алдық. Халқымыздың тіл өнерін, сөз қудіреті, ақындық
өнеріне биік шыңға көтеріп кеткен атамызды еске ала отырып
ертеңгілігімізді аяқтаймыз.

| |Сыныбы 2 «а» |Математика |
|1 |Сабақтың тақырыбы |Қайталау. Есептер шығару |
|2 |Жалпы мақсаты |Екі амалмен және бір амалмен шығарылатын |
| | |есептер бойынша алған білімдерін пысықтау. |
| | |Ойлау , есте сақтау , танымдық қабілеттерін |
| | |дамыту. |
| | |Ынтымақтастыққа, тапқырлыққа тәрбиелеу. |
|3 |Күтілетін нәтиже |Екі амалмен және бір амалмен шығарылатын |
| | |есептерді шығаруға дағдыланады. Өз беттерінше |
| | |есеп шығаруға талпынады. Қосу мен азайтуды |
| | |өмірде керекті жағдайларға қолдана білуге |
| | |ұмтылады. |
|4 |Сабақ түрі |Пысықтау сабақ |
|5 |Әдісі |Сұрақ-жауап, түсіндіру, сыни тұрғыдан ойлау. |
| |Көрнекілігі |Қима қағаздар, суреттер. |
|6 |Орындалатын жаттығулар |Психологиялық ахуал; |
| | |Математикалық диктант; |
| | |Есептер шығару; |
| | |Қызықты жаттығулар; |
| | |Қорытынды; |
| | |Рефлексия; |
| | |Бағалау. |
|7 |Сабақ кезеңдері |Мативациялық бағдарлау кезеңі; |
| | |Орындаушылық кезеңі; |
| | |Рефлексиялық- бағалау кезеңі. |

|Сабақ кезеңдері|Мұғалімнің іс- әрекеті |Оқушының |Ресурстар |
| | |іс- әрекеті | |
|Ұйымдастыру |Психологиялық ахуал |Ынтымақтасты| |
|кезеңі |Күн жарығын алақанға саламын, |қ, атмосфера| |
| |Жүрегіме басып ұстай қаламын. |қалыптастыру| |
| |Білімнің тұңғиығын бойлайтұғын | | |
| |Оқысаң жалықтыра қоймайтұғын | | |
| | | | |
| |“Ғылымдар патшасы” боп дараланып | | |
| |Математика қызығына тоймайтұғын, -деп | | |
| |математика сабағын бастайық ! | | |
|Топқа бөлу |1- топ. “Зерде” | | |
| |Ой арманын кешеміз, | | |
| |Ақылды боп өсеміз. | | |
| |Есепке тұнған әлемнің, | | |
| |Жұмбақ сырын шешеміз. | | |
| |2-топ. “Зеректер” | | |
| |Мақсатымыз білім алу, | | |
| |Міндетіміз еңбектену. | | |
| |3-топ. “Қырандар” | | |
| |Математика сабағын, | | |
| |Жақсылап ұғып аламыз. | | |
| |Сәулесі боп сананың, | | |
| |Мәнінен ой табамыз. | | |
|Жаңа сабаққа | Математикалық диктант. |Оқушылар | |
|дайындық. Ой |Мыналардан тұратын сандарды жаз |ауызша | |
|қозғау. |1 онд. 5бірл |айтылған | |
| | |сандарды | |
| |2онд. 3 бірл |жазады. | |
| | | | |
| |5 онд. 2 бірл | | |
| |7 онд. 8 бірл | | |
| | | | |
| |8 онд. 1 бірл | | |
| | | | |
| |6 онд. 0 бірл | | |
|Есептер шығару|1-топ. | | |
| |Саяжайдан 30кг қияр және 20кг қызанақ |Әр топ |Оқулық |
| |жиналды. Саяжайдан барлығы неше кг |өздеріне | |
| |көкеніс жиналды ? |берілген | |
| | |тапсырманы | |
| |Ш: 30+20= 50 |бірлесіп | |
| | |орындап, | |
| |Ж: 50 кг көкеніс. |жауабын | |
| |2-топ. |тақтаға | |
| |Саяжайдан 50 кг қызанақ және қияр |жазады. | |
| |жиналды. Қияр 30 кг. Неше кг қызанақ | | |
| |жиналды ? | | |
| |Ш: 50-30=20 | | |
| |Ж: 20 кг қызанақ. | | |
| |3-топ | | |
| |Саяжайдан 50кг қызанақ және қияр | | |
| |жиналды. Қызанақ 20кг. Неше кг қияр | | |
| |жиналды? | | |
| |Ш: 50-20= 30 | | |
| |Ж: 30 кг қияр. | | |
| |№3 Есеп шартын,сұрағын, шешуін, |Оқушылар №3 | Оқулық |
| |жауабын құрады, дәлелдейді, сыни тұрғыда |есепті | |
| |ойлайды. |орындайды. | |
|Теңдеуді шешу |№4 | | Оқулық |
| |8+х= 60; х-8=52; 60-х=8; | | |
|Сергіту сәті | | | |
|Мысалдар шғару |№6 |Әр топ | |
| |50-4꞊46 35-5꞊30 |өздеріне |Оқулық |
| |71-8꞊63 |берілген | |
| |40+(4+7)꞊51 50-(6+9)꞊35 |мысалды | |
| |25-(12-5)꞊18 |өздері | |
| |61+9꞊70 35+9꞊44 |орындайды. | |
| |65+6꞊71 | | |
|Қызықты |1. Балапанға көмектес. | | |
|жаттығулар |1 т. (6 6) =2 | | |
| |2 т. (11 5) = 6 | | |
| |3т. (9 6 ) = 3 | | |
| |2. Сандарды қалай тез қосуға болады ? | | |
| |3. Кел ойнайық ! | | |
|Рефлексия |Оқушылар бүгінгі сабақтан алған әсері |Кері | Стикер |
| |туралы өз ойларын жазады. |байланыс өз | |
| | |ойларын | |
| | |жазу. | |
|Бағалау |Сабаққа жақсы қатынасқан оқушыларды | | |
| |мадақтау,жұлдызшалар тарату. | | |
|Үйге тапсырма | №2. 136- бет. | | |

| Күні: 15.01.2015 |
|Сабақтың тақырыбы|Түбір мен қосымша |
|Сабақтың мақсаты |1.Түбір мен қосымшаны бір-бірінен ажырата білуге үйрету. |
| |2.Оқушылардың сөздік қорын, ой-өрісін дамыту. |
| |3.Ұйымшылдыққа,адамгершілікке тәрбиелеу. |
|Күтілетін нәтиже |Түбір мен қосымшаны ажырата білуге дағдыланады.Түбір мен |
| |қосымшаны қосу арқылы жаңа сөз шығарады. |
|Түйінді идея |Түдыбір мен қосымшаны пайдалана отырып жаңа сөз құрауауды |
| |үйренеді.Жаңа сөзді пайдалана отырып сөйлем құрайды. |
|Әдіс - тәсілі |Түсіндіру,репродуктивті. |
|Көрнекілігі |Кесте ,суреттер. |
|Сабақтың барысы |
|Өтілу кезеңдері|Мұғалімнің әрекеті |Оқушының әрекеті |Уақыты |
|Ұйымдастыру |Психологиялық тренинг |-ұжымдыққа | |
|кезеңі | |үйренеді | |
|Білу |Түбір мен қосымшаны |-түбір мен қосымшаны пайдалана | |
| |пайдаланады |отырып шығарма жазуды үйренеді | |
| |Балалар бүгін біз |Сөз жұмбаұ шешу | |
| |ертегілер әлеміне кіру |1.Қыстан ұйтқып соққан қатты | |
| |үшін біздің сөз құрамы |жел. | |
| |туралы біліміміз керек |2.Қыста жауатын жел не? | |
|Мотевациялық |болады .Жақсылықтың |3.Қыста күн қандай болады | |
| |жамандықты жеңуіне |Оқу сөзіне қосымша .жалғап, | |
|Түсіну |көмектесуіміз |жаңа сөз құрастыру | |
| |керек.Сынып үш топқа |-оқу-лық ,оқу-шы | |
| |бөлінген |Қосымша жалғанғаннан кейін | |
| |1.Ой арманын кешеміз |сөздердің мағналары өзгеріп | |
| |Ақылды болып өсеміз |тті | |
| |2.Мақсатымыз білім алу |-оқулық-кітап ,оқушы-адам | |
| |міндетіміз еңбек ету. |т.б.Оқулық-кітап сөздеріне | |
| |3.Шаршы алаңда үдірмеу, |сөйлем құрату | |
| |Көп ойлананып кідірмеу | | |
|Сергіту сәті |Орнымыздан тұрайық |-дене қозғалыстарын | |
|Қолдану |Керегені құрайық |жасайды | |
| |Уықтар боп иіліп |-ауызша орындайды | |
| |Қазақ үйді құрайық |Сөздердің түбірін тауып,тиісті | |
| |272 –жаттығу. Мәтінді |белгімен көрсету | |
| |оқыту. |1-топ | |
| |273-жаттығу. Сөздің |кидім | |
| |түбірін тауып,тиісті |Ұшақ | |
| |белгімен көрсету. |міндім | |
| |274-жаттығу.Түбір сөзге |түстім | |
| |қосымша қосып,екінші |2-топ | |
| |жақтағы сөздермен |келдім | |
| |байланысты |Мектеп | |
| |Білім,өнер,еңбек туралы |кеттім | |
| |мақал-мәтел айтқызу |оқыдым | |
| |276-жаттығу |3-топ | |
| |Суретке қарап,шағын |келдім | |
| |әңгіме құрап жаздырту |Ауыл | |
| |-суреттен кімдерді көріп|тұрдым | |
| |отырмыз? |сағындым | |
| |-Қарт әтеш не істеді? |1-Топ | |
| |-Бала не істеді? |Түбір сөздерге қосымша жалғап | |
| | |жаңа сөз жаса біл,сыз,ән | |
| | |-ғыш,-ім,-ші | |
| | |2-топ | |
| | |Өнер,күй,ер | |
| | |–ші,-лі, лік | |
| | |3-топ | |
| | |Еңбек,домбыра,су | |
| | |–лы,шы,тің | |
| | |Мақал-мәтел айтады | |
| | |-шығарма жазады | |
|Жинақтау |Ауызша тест | | |
|Бағалау | | | |
|Үйге тапсырма |275- жаттығу | | |
|беру | | | |

Мерзімі: 05.02.2015 ж
Сыныбы: 2 «а»

|Сабақтың тақырыбы |Зат есім |
|Сабақтың мақсаты |1.Зат есім туралы түсінік |
| |беру. Зат есімді таба білуге |
| |үйрету. |
| | |
| |2.Оқушылардың сөздік қорын, |
| |байқағыштық қасиетін дамыту |
| | |
| |3.Адамгершілікке , ұқыптылыққа |
| |тәрбиелеу |
|Әдісі |Түсіндіру, репрадуктивті |
| | |
|Көрнекілігі |кесте,суреттер |
| | |
|Сабақтың түрі |Аралас сабақ |
| | |
|Жаттығулар |Психологиялық ахуал |
| | |
| |Ой қозғау |
| | |
| |Ой толғау |
| | |
| |Қорытынды. Рефлексия |
| | |
| |Үйге тапсырма |
| |Мотивациялық - бағдарлау |
|Сабақ кезеңдері |кезеңі. |
| | |
| |Операциялық - орындаушылық кезең.|
| | |
| |Рефлексиялық - бағалау кезең. |
| | |
| | |
|Сабақ кезеңдері |Мұғалімнің іс-әрекеті |Оқушының іс-әрекеті |
|Өткенді қайталау |Сөз таптарын еске түсіру |Ынтымақтастық атмосфера |
| |Кім? Не? Не істеді? Қандай? |қалыптастыру |
| |Қанша ? сұрақтарына жауап | |
| |беретін сөздерге мысал | |
| |келтіру. | |
| |(М.Мақатаев туралы айтып | |
| |өту) | |
|Жаңа сабаққа дайындық | | |
|Жаңа сабақ |Сөз жұмбақты шешу арқылы | |
| |тақырыпты табу.Ережені | |
| |меңгерту. | |
| |318-жаттығу. | |
|Оқулықпен жұмыс |Мақалдарды көшіріп | |
| |жаздыру.Кім?Не? сұрақтарына | |
| |жауап беретін сөздердің | |
| |астын сыздыру. | |
| | | |
|Сергіту жаттығуы | |Дене қозғалыстарын |
| | |жасайды |
| |Мақал-мәтелдер, |Ішінен зат есімдерді |
| |жұмбақтар айтқызу |табады. |
| |319-жаттығу.Сызбаның орныне |Оқушылар тақтаға |
| |не сұрағына жауап болатын |орындайды |
| |сөзді қойып,сөйлемдерді | |
| |көшіріп жаздыру. | |
|Ой қорыту |321-жаттығу Сөздерді |Бұл зат есім,өйткені... |
| |оқып,зат есім екенін |...... |
| |дәлелдеу |........ |
| | | |
| | | |
|Бағалау.Рефлекция | |Кері байланыс.Өз ойларын|
| | |жазу. |
|Үйге тапсырма |320-жаттығу | |